คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบโครงการปรับพื้นที่ในการปลูกพืชให้เหมาะสม ภายใต้แผนการผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร ปี 2560/61 ตามที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (กษ.) เสนอ จำนวน 3 โครงการ ดังนี้
(1) โครงการปลูกพืชอาหารสัตว์ทดแทนนาข้าว ดำเนินการโดยกรมปศุสัตว์
(2) โครงการส่งเสริมการปลูกพืชหลากหลาย ฤดูนาปรัง ปี 2561 ดำเนินการโดยกรมส่งเสริมการเกษตร และ
(3) โครงการปลูกพืชปุ๋ยสด ฤดูนาปรัง ปี 2561 ดำเนินการโดยกรมพัฒนาที่ดิน
1. โครงการปลูกพืชอาหารสัตว์ทดแทนข้าว มีวัตถุประสงค์เพื่อลดอุปทานข้าวเปลือกโดยการปลูกพืชอาหารสัตว์ทดแทนในนาข้าว และเพิ่มประสิทธิภาพและคุณภาพการผลิตปศุสัตว์
วิธีดำเนินการ
1) ส่งเสริมให้เกษตรกรปรับเปลี่ยนพื้นที่ปลูกข้าวมาปลูกพืชอาหารสัตว์ ครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่
2) พืชอาหารสัตว์ที่ปลูก ได้แก่ ต้นข้าวโพดสด (อายุ 60-80 วัน) มันสำปะหลัง กระถิน หญ้าแพงโกลา เนเปียร์ พืชตระกลูถั่ว และพืชอื่นที่เป็นอาหารสัตว์ได้ โดยปลูกเพื่อการจำหน่ายประมาณร้อยละ 50 ที่เหลือปลูกเพื่อใช้เลี้ยงปศุสัตว์ของตนเอง ทั้งนี้ วัตถุประสงค์ของการปลูกเป็นไปตามความสมัครใจของเกษตรกรผู้ร่วมโครงการ
3) เกษตรกรจะได้รับการสนับสนุนค่าปัจจัยการผลิตพืชอาหารสัตว์ไร่ละ 6,000 บาท แบ่งจ่าย 3 ปี ปีละ 2,000 บาท โดยจ่ายเงินผ่าน ธ.ก.ส. ทั้งนี้ หากเกษตรกรปรับเปลี่ยนพื้นที่ไปปลูกข้าวอีก จะไม่ได้รับเงินสนับสนุนในปีนั้นและ ปีต่อไป และ
4) เกษตรกรจะได้รับการถ่ายทอดความรู้การปลูกพืชอาหารสัตว์ ตลอดจนได้รับคำแนะนำการจำหน่ายและเชื่อมโยงตลาดกับองค์กรผู้รับซื้อผลผลิต
2. โครงการส่งเสริมการปลูกพืชหลากหลาย ฤดูนาปรัง ปี 2561 มีวัตถุประสงค์เพื่อลดรอบการทำนาในฤดูนาปรัง ด้วยการพักการทำนาสลับปรับเปลี่ยนไปปลูกพืชทางเลือกอื่น สร้างรายได้จากการปลูกพืชอื่นทดแทนการปลูกข้าวให้ชาวนาที่เข้าร่วมมาตรการลดรอบการทำนากับภาครัฐ สร้างโอกาสให้กับชาวนาได้เรียนรู้การเพาะปลูกพืชอื่นในพื้นที่นา เพื่อเป็นเกษตรกรรมทางเลือกให้ชาวนาในระยะยาว
วิธีดำเนินการ
1) ส่งเสริมให้เกษตรกรลดรอบการปลูกข้าวโดยปรับเปลี่ยนการปลูกข้าวไปปลูกพืชที่หลากหลายตามความต้องการของเกษตรกร (ยกเว้นหญ้าเลี้ยงสัตว์ อ้อย ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ พืชปุ๋ยสด ไม้ดอกไม้ประดับ ไม้ผลไม้ยืนต้นและพืชที่มีอายุเก็บเกี่ยวมากกว่า 120 วัน) ครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่
2) เกษตรกรจะได้รับ การสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการปลูกพืชทดแทนไร่ละ 2,000 บาท โดยจ่ายเงินผ่าน ธ.ก.ส.
3) ในพื้นที่ที่ปรับเปลี่ยนการปลูกข้าวไปปลูกพืชที่หลายหลาย เกษตรกรต้องไม่ทำการเพาะปลูกข้าวนาปรัง ในช่วงวันที่ 1 พฤศจิกายน 2560 ถึงวันที่ 30 เมษายน 2561 ยกเว้น พื้นที่รับน้ำที่มีประกาศให้ทำนาปีเร็วขึ้น และเกษตรกรสามารถเลือกช่วงระยะเวลาปลูกพืชหลากหลายได้ ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน 2560 ถึงวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2561 และ
4) เกษตรกรจะได้รับ การถ่ายทอดความรู้ด้านการผลิตพืชทดแทน การจัดการผลผลิต และการเชื่อมโยงตลาดผลผลิตพืชทดแทน
3. โครงการปลูกพืชปุ๋ยสด ฤดูนาปรัง ปี 2561 มีวัตถุประสงค์เพื่อลดอุปทานข้าวเปลือกโดย การปลูกพืชปุ๋ยสดทดแทนในนาข้าว เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการปรับปรุงบำรุงดิน และเพื่อตัดวงจรศัตรูพืชโดยการ พักดิน (ลดรอบการทำนา)
วิธีดำเนินการ
1) ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกพืชปุ๋ยสดเพื่อไถกลบ ครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่
2) กรมพัฒนาที่ดินจัดหาเมล็ดพันธุ์พืชปุ๋ยสดเป็นเมล็ดพันธุ์ต้นทุนสนับสนุนให้แก่เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการ ไร่ละ 5 กิโลกรัม โดยการจัดหาเมล็ดพันธุ์พืชปุ๋ยสดที่จะใช้เป็นเมล็ดพันธุ์ต้นทุนจะจัดหาและรับซื้อเมล็ดพันธุ์จากเกษตรกรเป็นลำดับแรก หากไม่สามารถจัดหาเกษตรกรได้ครบตามเป้าหมายจะจัดหาจากเอกชนเป็นลำดับต่อไป
3) เกษตรกรไถเตรียมดิน ดูแลรักษา และไถกลบพืชปุ๋ยสด ในระยะเวลา 45-60 วัน เพื่อเป็นการปรับโครงสร้างของดินช่วยทำให้ดินมีอินทรียวัตถุเพิ่มขึ้น โดยรัฐจะสนับสนุนค่าไถเตรียมดิน ไร่ละ 500 บาท และค่าไถกลบไร่ละ 500 บาท โดยจ่ายเงินผ่าน ธ.ก.ส. ซึ่งหากเกษตรกรเจ้าของแปลงมีรถไถเป็นของตนเองสามารถดำเนินการได้เองหรือรวมกลุ่มกันในการจัดหารถไถมาดำเนินการเตรียมดิน หากไม่สามาถดำเนินการได้ กรมพัฒนาที่ดินจะจัดจ้างรถไถมาดำเนินการให้
4) เกษตรกรห้ามนำพื้นที่ที่เข้าร่วมโครงการไปทำนาปรังในฤดูการผลิต 2561 (1 พฤศจิกายน 2560 – 30 เมษายน 2561) และ
5) เกษตรกรจะได้รับการถ่ายทอดความรู้เรื่องการเตรียมดิน การปลูก การดูแลรักษา พืชปุ๋ยสด
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา (นายกรัฐมนตรี) วันที่ 11 กรกฏาคม 2560--