นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รมว.สาธารณสุข ได้ลงนามในประกาศกระทรวงฯ เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ.2568 เพื่อควบคุม การนำกัญชาเฉพาะส่วนที่เป็นช่อดอกไปใช้ในทางที่ผิดวัตถุประสงค์ของการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรดังกล่าว โดยให้เน้นใช้ทางการแพทย์เท่านั้น และห้ามจำหน่าย หากไม่มีใบอนุญาต
- ให้ยกเลิกประกาศกระทรวงฯ พ.ศ.2565 เพื่อให้กัญชาซึ่งเป็นพืชในสกุล Cannabis วงศ์ Cannabaceae เฉพาะส่วนของช่อดอกเป็นสมุนไพรควบคุมมีค่าต่อการศึกษาหรือวิจัย หรือมีความสำคัญทางเศรษฐกิจ เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพการณ์ในปัจจุบัน
ประกอบกับปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายใดมาใช้ควบคุมเป็นการเฉพาะเพื่อมีให้ใช้ไปในทางที่ผิดวัตถุประสงค์ จึงควรมีการควบคุมไม่ให้นำกัญชา โดยเฉพาะส่วนที่เป็นช่อดอกไปใช้ในทางที่ผิดวัตถุประสงค์ของการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรดังกล่าว ซึ่งจะมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันถัดจากประกาศในราชกิจจานุเบกษา
โดยประกาศกระทรวงฯ พ.ศ.2568 กำหนดให้ผู้ที่ประสงค์จะศึกษาวิจัย ส่งออก จำหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้าจะกระทำได้ก็ต่อเมื่อได้รับใบอนุญาต และต้องปฏิบัติตามเงื่อนไข ดังนี้
- ผู้รับใบอนุญาตให้ศึกษาวิจัย ส่งออก จำหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ต้องจัดทำข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งที่มา การนำไปใช้ และจำนวนที่เก็บไว้ ณ สถานประกอบการ และให้รายงานข้อมูลนั้นต่อนายทะเบียนตามแบบที่อธิบดีประกาศกำหนด
- ผู้รับใบอนุญาตให้ส่งออกสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ต้องแจ้งรายละเอียดการส่งออกต่อผู้อนุญาตเป็นรายครั้งตามแบบที่อธิบดีประกาศกำหนด
- ผู้รับใบอนุญาตให้จำหน่ายหรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ต้องจำหน่ายสมุนไพรควบคุมให้กับผู้รับใบอนุญาตเท่านั้น
- การจำหน่ายและส่งออกสมุนไพรควบคุมของผู้ได้รับใบอนุญาต ต้องมาจากแหล่งที่ได้รับการรับรองมาตรฐานการเพาะปลูกและการเก็บเกี่ยวที่ดีจากกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก
- ห้ามจำหน่ายสมุนไพรควบคุมเพื่อการสูบในสถานที่ประกอบการ เว้นแต่การจำหน่ายโดยผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบวิชาชีพการแพย์แผนไทย ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ และหมอพื้นบ้านตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีนตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบโรคศิลปะ และผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพทันตกรรม ที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยของตน
- ห้ามจำหน่ายสมุนไพรควบคุม หรือสินค้าที่แปรรูปจากสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้าผ่านเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ (Vending Machine) ผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์หรือเครือข่ายคอมพิวเตอร์
- ห้ามโฆษณาสมุนไพรควบคุมในทุกช่องทางเพื่อการค้า
- ห้ามจำหน่ายสมุนไพรควบคุม หรือสินค้าที่แปรรูปจากสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้าในสถานที่ดังต่อไปนี้ 1.วัดหรือสถานที่สำหรับปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา 2.หอพักตามกฎหมายว่าด้วยหอพัก 3.สวนสาธารณะ สวนสัตว์ และสวนสนุก
สำหรับการจำหน่ายสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า ไม่รวมถึงกรณีการจำหน่ายสมุนไพรควบคุมให้กับบุคคลใด ๆ ที่มีใบสั่งจ่ายโดยผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ และหมอพื้นบ้านตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาขาการแพทย์แผนจีนตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบโรคศิลปะ ผู้ประกอบวิชาชีพเภสัชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเกสัชกรรม และผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพทันตกรรม เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์
ส่วนการสั่งจ่ายให้กำหนดจำนวนหรือปริมาณการใช้ตามความจำเป็นเพื่อการรักษาตัวเป็นการเฉพาะที่ใช้ได้ไม่เกิน 30 วัน และให้ผู้รับใบอนุญาตก่อนวันที่ประกาศนี้ใช้บังคับ เฉพาะในส่วนที่เป็นสมุนไพรควบคุมตามประกาศนี้ต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ด้วย
ประกาศนี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป
นายสมศักดิ์ เชื่อว่า ผู้ที่มีความจำเป็นต้องใช้กัญชาก็ยังสามารถใช้ได้ จะไม่เป็นปัญหาอุปสรรค แต่เราไม่ต้องการให้ใช้ในทางที่ผิดโดยที่ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ ซึ่งไม่ว่ากัญชาจะเป็นสมุนไพรควบคุมอย่างไรก็ต้องเน้นหนักในทางการแพทย์ และไม่ว่าจะเป็นยาเสพติด เราก็ให้ใช้ในทางการแพทย์ ส่วนด้านอื่น ๆ ต้องขออนุญาตเท่านั้น
ส่วนกรณีผู้ที่ลงทุนปลูกกัญชาออกมาเรียกร้องให้ช่วยเหลือเยียวยานั้น นายสมศักดิ์ กล่าวว่า คงไม่กระทบคนปลูกที่ทำอยู่ขณะนี้ แต่ถ้าปลูกใหม่ก็ทำให้ถูกต้องตามระเบียบ ส่วนผู้ที่ปลูกไปแล้ว ต้นก็มีอายุ คงไม่มีปัญหาอะไร ส่วนร้านค้าหรือคาเฟ่ยังทำได้อยู่เหมือนเดิม แต่ของเดิมไม่มีเรื่องการซื้อ การอนุญาตต่าง ๆ อาจจะไม่ค่อยสะดวกในช่วงแรก ๆ แต่เรามีเจตนารมณ์ที่ดีเพื่อส่วนรวม ไม่ให้เยาวชนเข้าถึง ที่ผ่านมากลุ่มเยาวชนก็ลงชื่อกว่า 1 แสนคน ขอร้องให้นำกัญชากลับเป็นยาเสพติด แต่เราก็ไม่สามารถทำได้ เนื่องจากยังมีความขัดแย้งในความคิดเห็นหลายประเด็น แต่ขณะนี้ตนกำลังดำเนินการตามแนวทางที่กลุ่มเยาวชนอยากได้