ครม. เห็นชอบร่างกฎกระทรวงการคืนเงินให้ผู้เสียหายจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยี

น.ส.อัยรินทร์ พันธุ์ฤทธิ์ รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เปิดเผยว่า คณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติอนุมัติหลักการร่างกฎกระทรวงการคืนเงินให้แก่ผู้เสียหายจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. .... ตามที่กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) เสนอ และให้ส่งสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณา แล้วดำเนินการต่อไปได้

โดยร่างกฎกระทรวงฯ มีสาระสำคัญ สรุปได้ดังนี้

1. การรายงานข้อมูลการทำธุรกรรม ที่เกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี

- กำหนดให้เมื่อพนักงานสอบสวน ตรวจพบความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี และได้ยึด/อายัด เงินในบัญชีเงินฝาก/บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ ต้องรายงานข้อมูลการทำธุรกรรม ไปยังศูนย์ปฏิบัติการเพื่อป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ศปอท.) เพื่อพิจารณาประกาศรายชื่อบัญชี หรือกระเป๋าสินทรัพย์ดิจิทัลที่เกี่ยวข้อง และรายงานไปยังสำนักงานป้องกันและปรามปรามการฟอกเงิน (ปปง.) เพื่อพิจารณาคืนทรัพย์ให้ผู้เสียหายผ่านระบบที่กำหนด

- กรณีที่สถาบันการเงินหรือผู้ประกอบธุรกิจ พบเหตุอันควรสงสัยว่าบัญชีเงินฝาก/บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ อาจเกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ต้องรายงานข้อมูลการทำธุรกรรมไปยังสำนักงาน ปปง. เพื่อตรวจสอบ และหากยังไม่มีการยึด/อายัด เงินในบัญชีเงินฝาก/บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ไว้ ให้เลขาธิการ ปปง. มอบหมายให้พนักงานสอบสวนดำเนินการตรวจสอบต่อไป หากพบการกระทำความผิด ให้ยึด/อายัดเงิน และรายงานไปยังสำนักงาน ปปง. เพื่อพิจารณาคืนทรัพย์ ให้ผู้เสียหายผ่านระบบที่กำหนด

- กรณีที่เจ้าหน้าที่ของสำนักงาน ปปง. พบเหตุอันควรสงสัยเกี่ยวกับการทำธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ให้รายงานไปยัง ศปอท. เพื่อพิจารณาประกาศรายชื่อผู้เกี่ยวข้อง และหากพบว่ามีผู้เสียหาย ให้เสนอเลขาธิการ ปปง. พิจารณาคืนเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัล

- ให้เลขาธิการ ปปง. มอบหมายให้เจ้าหน้าที่ตรวจสอบรายงานข้อมูลการทำธุรกรรม โดยหากพบว่ามีผู้เสียหายเกิดขึ้น ให้เสนอเรื่องต่อคณะกรรมการธุรกรรมเพื่อพิจารณาคืนเงินหรือสินทรัพย์ หรือหากพบว่า บัญชีเงินฝาก/บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ใด ไม่เกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ให้ถอนการยึด/อายัดบัญชีเงินฝาก/บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ หรือเพิกถอนการระงับการทำธุรกรรมของผู้ที่เกี่ยวข้อง

- กำหนดให้ประกาศรายชื่อบัญชีเงินฝาก/บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ที่เกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ในราชกิจจานุเบกษา และสื่อของสำนักงาน ปปง. เพื่อแจ้งให้ผู้เสียหายยื่นคำร้อง พร้อมหลักฐานหรือยื่นคำร้องคัดค้านภายใน 90 วันนับจากวันประกาศ ในกรณีเห็นว่าบัญชีเงินฝากหรือบัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ดังกล่าว ไม่เกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี และหากทราบผู้เสียหายและที่อยู่ชัดเจน ให้มีหนังสือแจ้งผู้เสียหายทราบโดยตรงด้วย

- กำหนดรายละเอียดของข้อมูลบัญชีเงินฝาก/ บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ ที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา อย่างน้อยต้องประกอบด้วยข้อมูล ดังต่อไปนี้

1. ชื่อ-นามสกุล ของผู้ถือบัญชีหรือบัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์

2. เลขบัตรประจำตัวประชาชนหรือเบอร์โทรศัพท์ของผู้ถือบัญชีเงินฝากหรือบัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์

3. เลขที่บัญชีเงินฝาก เลขที่บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์หรือเลขที่กระเป๋าสินทรัพย์ดิจิทัล

4. ชื่อสถาบันการเงินหรือผู้ประกอบธุรกิจเจ้าของบัญชีเงินฝาก

5. พฤติการณ์หรือช่วงเวลาที่กระทำความผิดพอสังเขป

- บุคคลที่อาจยื่นคำร้อง หรือยื่นคำร้องคัดค้าน เช่น ผู้แทนโดยชอบธรรม (กรณีผู้เสียหายเป็นผู้เยาว์) ผู้บุพการี ผู้สืบสันดาน หรือสามีหรือภริยา

- ข้อความที่ต้องระบุในคำร้อง และหลักฐานที่ต้องแนบ เช่น สำเนาคำพิพากษาให้ได้รับเงินคืนที่เกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี

- ช่องทางการยื่นคำร้องหรือคำร้องคัดค้าน เช่น ยื่นด้วยตนเอง ยื่นผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์

- การออกเอกสารหลักฐานต่าง ๆ ทางอิเล็กทรอนิกส์ ให้ดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยการปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส์

- กำหนดให้พนักงานเจ้าหน้าที่ตรวจสอบคำร้อง หรือคำคัดค้าน หากถูกต้องครบถ้วนให้ออกใบรับรอง แต่หากขาดข้อมูลหรือเอกสารหลักฐานใด ให้แจ้งผู้ยื่นคำร้องหรือผู้ยื่นคำร้องคัดค้านดำเนินการแก้ไข และส่งเอกสารหลักฐานให้ถูกต้องครบถ้วน หากแก้ไขไม่ได้ในขณะนั้น ให้บันทึกความบกบกพร่องพร้อมกำหนดระยะเวลา แล้วแจ้งให้ผู้ยื่นคำร้องหรือผู้ยื่นคำร้องคัดค้านทราบ

- เมื่อพนักงานเจ้าหน้าที่ตรวจสอบรายงานการทำธุรกรรมและรวบรวม ข้อเท็จจริงของผู้เสียหายและผู้ที่เกี่ยวข้องเสร็จแล้ว ให้จัดทำรายงานพร้อมความเห็นเสนอเลขาธิการ ปปง. เพื่อขอความเห็นชอบในการเสนอเรื่องต่อคณะกรรมการธุรกรรม โดยในรายงานต้องระบุข้อเท็จจริง เหตุผล และความเห็นให้ดำเนินการคืนเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัลหรือชดใช้เงินคืนให้แก่ผู้เสียหาย

- เมื่อคณะกรรมการธุรกรรมมีคำสั่งให้คืนเงินหรือทรัพย์สินดิจิทัลหรือชดใช้เงินแก่ผู้เสียหาย หรือมีคำสั่งเห็นชอบด้วยกับคำร้องคัดค้านสำนักงาน ปปง. ต้องแจ้งให้ผู้เสียหายและผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ พร้อมแจ้งสิทธิในการยื่นคำร้องต่อศาลแพ่งภายใน 30 วัน ในกรณีที่ไม่เห็นด้วยกับคำสั่งดังกล่าว หากไม่มีการยื่นคำร้องภายในระยะเวลาดังกล่าว พนักงานเจ้าหน้าที่สามารถแจ้งให้สถาบันการเงิน หรือผู้ประกอบธุรกิจดำเนินการตามคำสั่งได้ แต่หากมีการยื่นคำร้อง ให้สำนักงาน ปปง. รอผลค้าพิพากษาจนกว่าคดีจะถึงที่สุด

- การคืนเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัล หรือชดใช้เงินคืนตามคำสั่งคณะกรรมการธุรกรรมให้พนักงานเจ้าหน้าที่ดำเนินการคืนเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัล ไปยังบัญชีเงินฝากหรือบัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ของผู้เสียหาย แต่ในกรณีที่ไม่สามารถดำเนินการได้ อาจพิจารณาคืนเงินไปยังบัญชีเงินฝากหรือบัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์อื่นของผู้เสียหายได้

- ในกรณีที่คณะกรรมการธุรกรรมเห็นว่าบัญชีเงินฝาก/ บัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ใดไม่เกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ให้แจ้ง ศปอท. เพื่อถอนการยึดหรืออายัด และให้มีหนังสือแจ้งผู้ที่เกี่ยวข้องทราบด้วย

4. การจัดการเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัล กรณีไม่มีผู้เสียหาย หรือผู้ที่เกี่ยวข้องมายื่นคำร้องหรือคำร้องคัดค้าน

- การเก็บรักษาและการจัดการเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัลที่ไม่มีผู้เสียหาย

กรณีไม่มีผู้เสียหาย หรือผู้ที่เกี่ยวข้อง หรือผู้ที่เกี่ยวข้องมายื่นคำร้องหรือคำร้องคัดค้าน ในกรณีเป็นเงิน มายื่นคำร้องหรือคำร้องคัดค้านให้นำเข้าฝากสถาบันการเงินตามที่เลขาธิการ ปปง. กำหนด หรือในกรณีเป็นสินทรัพย์ดิจิทัล ให้นำเก็บในบัญชีเงินอิเล็กทรอนิกส์ที่เลขาธิการ ปปง. กำหนด

- การเก็บรักษาเงินและดอกผลที่เกิดขึ้นจากเงินในบัญชีเงินฝาก ซึ่งเหลือจากการคืนหรือชดใช้คืนให้แก่ผู้เสียหาย หากไม่มีผู้เสียหาย

5. ร่างกฎกระทรวงดังกล่าว เป็นหนึ่งในเหตุผลประกอบการเสนอ พ.ร.ก.มาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2568 ดังนั้น จึงไม่เข้าข่ายเป็นกฎที่ต้องจัดให้มีการรับฟังความคิดเห็นและวิเคราะห์ผลกระทบก่อนการออกกฎตามกฎกระทรวงกำหนดร่างกฎที่ต้องจัดให้มีการรับฟังความคิดเห็นและวิเคราะห์ผลกระทบ พ.ศ. 2568

น.ส.อัยรินทร์ กล่าวว่า ในปัจจุบันพบว่ามีเงินค้างในบัญชีที่มีการระงับช่องทางการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ไว้จำนวน 853,486 บัญชี เป็นมูลค่าเงินคงเหลือในบัญชี รวมทั้งสิ้น 3,076 ล้านบาทที่รอการตรวจสอบ ดังนั้น เพื่อให้ผู้เสียหายได้รับการแก้ไขเยียวยาความเสียหายตามที่ควรจะเป็น จึงได้จัดทำร่างกฎกระทรวงการคืนเงินให้แก่ผู้เสียหายจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. ... ที่กำหนดให้พนักงานเจ้าหน้าที่ หน่วยงานของรัฐ สถาบันการเงินหรือผู้ประกอบธุรกิจมีหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการพิจารณาและการคืนเงินให้แก่ผู้เสียหายให้ชัดเจน อันจะทำให้ผู้เสียหายหรือผู้ที่เกี่ยวข้อง มีช่องทางในการได้รับเงินคืน หรือคัดค้านการคืนเงิน โดยมีกระบวนการพิจารณาที่รวดเร็ว

รวมทั้งการจัดการกับเงินหรือสินทรัพย์ดิจิทัล ที่ไม่ปรากฏผู้เสียหายหรือที่เหลือจากการคืน ซึ่งเป็นการนำเงินที่คงค้างจากการระงับการทำธุรกรรมที่รอการตรวจสอบกลับคืนสู่ระบบเศรษฐกิจต่อไป และเป็นการสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ประชาชนที่จะได้รับเงินคืนอย่างรวดเร็ว หากตกเป็นผู้เสียหายจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยี รวมทั้งเป็นการสร้างความเชื่อมั่นในกระบวนการยุติธรรมของประเทศอีกทางหนึ่งด้วย