นพ.โอภาส การย์กวินพงศ์ อธิบดีกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) เปิดเผยว่า จากที่องค์การอนามัยโลก (WTO) ได้ประกาศให้ไวรัสโควิดสายพันธุ์โอไมครอน (Omicron) ที่พบในทวีปแอฟริกาเป็นไวรัสกลายพันธุ์ใหม่ที่น่ากังวล (Variants of Concerns : VOCs) นั้น ล่าสุด กระทรวงสาธารณสุขได้ออกข้อกำหนดการเดินทางเข้ามาในราชอาณาจักร สำหรับ 8 ประเทศที่พบการระบาดของไวรัสโควิดสายพันธุ์ Omicron ในทวีปแอฟริกา และสำหรับประเทศอื่นๆ ในทวีปแอฟริกา ดังนี้
กรณี 8 ประเทศเสี่ยงต่อการระบาด (บอตสวานา, เอสวาตินี, เลโซโท, มาลาวี, โมซัมบิก, นามิเบีย, แอฟริกาใต้, ซิมบับเว)
1. ไม่อนุญาตให้ลงทะเบียนเพื่อขอเดินทางเข้าราชอาณาจักร ตั้งแต่วันที่ 27 พ.ย. 64
2. ไม่อนุญาตให้เข้ามาในราชอาณาจักร ตั้งแต่วันที่ 1 ธ.ค. 64
3. กรณีที่ได้รับอนุญาตเข้ามาแล้ว สั่งให้กักตัวเป็นเวลา 14 วัน ตั้งแต่วันที่ 28 พ.ย. 64
กรณีประเทศอื่นในแอฟริกา นอกเหนือจาก 8 ประเทศ
1. ไม่อนุญาตให้ลงทะเบียนเพื่อขอเดินทางเข้าราชอาณาจักร ตั้งแต่วันที่ 27 พ.ย. 64
2. ผู้ที่ได้รับอนุญาตทุกประเภทแล้ว ให้ดำเนินการตามที่ได้รับอนุญาตจนถึง 15 ธ.ค. 64 (หลังจากนั้นต้องกักตัว 14 วัน)
พร้อมกำหนดรูปแบบการเข้าราชอาณาจักร ดังนี้
1. ไม่อนุญาตให้เข้ามาในรูปแบบ Test and Go
2. ไม่อนุญาตให้เข้ามาในรูปแบบ Sandbox
3. สามารถเข้ามาในราชอาณาจักรได้โดยการกักตัวในสถานที่ราชการกำหนดไว้เท่านั้น และไม่อนุญาตให้ทำกิจกรรมนอกห้องพักเป็นเวลา 14 วัน ต้องตรวจหาเชื้อโควิด 3 ครั้ง ในวันที่ 0-1, 5-6 และ 12-13
อย่างไรก็ดี จากข้อมูลผู้เดินทางจากประเทศในแอฟริกาใต้รวม 12 ประเทศ รวม 1,007 รายที่เข้ามาในไทยและผ่านระบบ Sandbox ในช่วงที่ผ่านมา ยังไม่พบว่ามีผู้ติดเชื้อโควิด
ส่วนผู้เดินทาง 63 ประเทศเข้าระบบ Test&Go ไม่มีประเทศในทวีปแอฟริกา แต่จะประสานโรงพยาบาลที่ตรวจพบเชื้อผู้เดินทางเข้าประเทศจากทุกระบบ ส่งตัวอย่างผลบวกทั้งหมดมาถอดรหัสพันธุกรรมที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ เพื่อดูว่ามีสายพันธุ์นี้หรือไม่
อธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวว่า นอกจากนี้ ยังต้องจับตาประเทศอื่นๆ ที่อาจตรวจพบไวรัสกลายพันธุ์สายพันธุ์นี้ได้ เนื่องจากแม้จะมีระบบการเฝ้าระวังที่ดี เช่น ฮ่องกงก็ยังตรวจพบเป็นผู้ติดเชื้อในแอฟริกาใต้เดินทางเข้าไป จึงถือเป็นกรณีนำเข้า ซึ่งจะมีการติดตามสถานการณ์ หากเหตุการณ์เปลี่ยนแปลง จะเพิ่มมาตรการและชี้แจงให้ทราบต่อไป
"การกลายพันธุ์ของเชื้อมีตลอดเวลา แต่ปัจจัยสำคัญที่ทำให้แถบแอฟริกาใต้มีการกลายพันธุ์ค่อนข้างมาก คือ วัคซีน ซึ่งทวีปแอฟริกามีการฉีดวัคซีนครอบคลุมน้อยที่สุด สิ่งที่ประชาชนจะร่วมกันทำให้ประเทศปลอดภัย คือ ร่วมกันฉีดวัคซีน ป้องกันตนเองครอบจักรวาล ใส่หน้ากากอนามัย ล้างมือ เว้นระยะห่าง มาตรการ COVID Free Setting ที่หน่วยงานต่างๆ ต้องร่วมมือกัน" นพ.โอภาสกล่าว
ด้าน นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวว่า จากการออกประกาศดังกล่าวของ WHO ที่จัดให้ไวรัสโควิดสายพันธุ์ Omicron ที่พบในทวีปแอฟริกาเป็นสายพันธุ์ใหม่ที่น่ากังวลนั้น เนื่องจากพบว่าสายพันธุ์นี้มีการกลายพันธุ์ 50 กว่าตำแหน่ง โดย 32 ตำแหน่งอยู่บนโปรตีนหนามที่จับกับเซลล์มนุษย์ ต้องจับตาว่าตำแหน่งที่กลายพันธุ์จะมีปัญหาหรือไม่
โดยเบื้องต้นมีเพียงข้อสันนิษฐานได้ว่า จะเพิ่มประสิทธิภาพในการแพร่เชื้อได้ง่ายและเร็วขึ้น หลบภูมิคุ้มกันได้ดีขึ้น แต่อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันยังมีข้อมูลที่ไม่เพียงพอ เนื่องจากเพิ่งเป็นการค้นพบใหม่ ซึ่งต้องติดตามข้อมูลอย่างใกล้ชิดต่อไป
"ข้อมูลการระบาด การติดเชื้อตอนนี้ยังมีไม่มากพอ ตอนนี้จึงมีเพียงแค่การสันนิษฐานว่าสายพันธุ์ Omicron นี้ อาจเพิ่มอำนาจการแพร่เชื้อ และหลบภูมิคุ้มกันได้พอสมควร มีการตรวจเจอเชื้อได้ง่าย ซึ่งหมายความว่าแพร่ได้ง่ายขึ้นและเร็วขึ้น ต้องรอดูข้อมูลกันต่อไป" นพ.ศุภกิจ กล่าว
ทั้งนี้ WHO ได้กำชับมายังหน่วยงานสาธารณสุขของทุกประเทศ ให้เพิ่มการรายงานการตรวจหาเชื้อโควิดของแต่ละประเทศ ในการตรวจหาสายพันธุ์นี้ เพื่อรายงานว่ามีการแพร่กระจายไปที่ไหนบ้าง โดยในส่วนของไทยเองได้ส่งรายงานไปให้ WHO แล้วกว่า 7 พันตัวอย่าง และยืนยันว่า 8 ประเทศในทวีปแอฟริกาที่พบการระบาดของสายพันธุ์ Omicron นี้ ไม่ได้เป็นประเทศที่อนุญาตให้เดินทางเข้ามาในไทย
นพ.ศุภกิจ ยืนยันว่า มาตรการในการเฝ้าระวังและรับมือ ตลอดจนการดำเนินงานของห้องปฏิบัติการตรวจหาเชื้อของประเทศไทยมีมาตรฐาน และมีประสิทธิภาพเพียงพอ และไวรัสตัวนี้สามารถตรวจพบด้วยวิธี RT-PCR ได้ตามปกติ อย่างไรก็ดี ยังต้องได้รับความร่วมมือจากประชาชนและทุกภาคส่วนในการปฏิบัติตัวตามมาตรการป้องกันตนเอง ทั้งการใส่หน้ากากอนามัย หมั่นล้างมือ และการเว้นระยะห่าง ซึ่งถือว่าเป็นส่วนสำคัญอย่างมากที่จะช่วยลดโอกาสในการแพร่ระบาดของไวรัสโควิดได้
พร้อมมองว่า การเดินทางเข้าประเทศมาทางอากาศไม่ค่อยเป็นปัญหา เพราะมีมาตรการดูแลได้ครบถ้วน สิ่งที่กังวล คือช่องทางบกที่ต้องเฝ้าระวัง และขอให้เจ้าหน้าที่เข้มงวดการลักลอบเดินทางเข้าออกประเทศด้วย