นิด้าเสนอผลวิจัยพฤติกรรมตำรวจประพฤติมิชอบในการสัมมนาที่จัดโดยคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ(ป.ป.ช.)ระบุตำรวจส่วนใหญ่เห็นว่าการรับสินน้ำใจจากร้านค้า-ห้างสรรพสินค้าใหญ่ไม่ใช่การทุจริต การใช้อำนาจเกินขอบเขต-ละเว้นปฏิบัติหน้าที่ยังเป็นปัญหาใหญ่ ห่วงจิตสำนึกตำรวจไทยหลังพบผลสำรวจอยากได้นายใจถึงพึ่งได้มากกว่าคนซื่อสัตย์
พ.ต.ท.เกษมศานต์ โชติชาครพันธ์ รักษาการรองคณบดี คณะรัฐประศาสนศาสตร์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์(นิด้า) นำเสนอผลงานศึกษา"มาตรการป้องกัน เพื่อปรับปรุงกระบวนการใช้อำนาจเกินขอบเขตกรณีเจ้าพนักงานตำรวจใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ"พบว่า สิ่งที่น่าเป็นห่วงอย่างยิ่งจากการสอบถามความเห็นของตำรวจ คือ ผู้บังคับบัญชาที่ดีในสายตาตำรวจไม่ใช่คนที่ทำงานตรงไปตรงมา ซื่อสัตย์ แต่ต้องเป็นคนที่ใจถึง พึ่งได้
ผลศึกษาพบว่ารูปแบบพฤติกรรมการประพฤติมิชอบของตำรวจที่พบมาก คือ การใช้อำนาจหน้าที่เกินขอบเขต การละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ นอกจากนี้ยังมีพฤติกรรมที่ยังคลุมเครือว่าเป็นการทุจริตหรือไม่ เช่น การรับสินน้ำใจจากร้านค้า การรับเงินจากห้างสรรพสินค้าใหญ่เพื่ออำนวยความสะดวกด้านการจราจร และการเก็บเงินค่าตู้แดงในจุดเสี่ยงต่อการเกิดอาชญากรรม บางครั้งมีการไปติดตามบ้านบุคคลต่าง ๆ โรงงาน เพื่อให้ตำรวจเรียกเก็บค่าตู้แดงเป็นรายเดือน ซึ่งตำรวจส่วนใหญ่มองว่าไม่ใช่การทุจริตคอรัปชั่น
ปัจจัยที่เอื้อให้เกิดพฤติกรรมการใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบของตำรวจ คือ ตำรวจได้รับเงินเดือนน้อย การสมยอมระหว่างตำรวจกับผู้กระทำผิด รวมถึงนโยบายทางการเมือง เช่น การประกาศสงครามยาเสพติด นอกจากนี้ ยังพบว่า กลุ่มพ่อค้า นักการเมือง และ เจ้านายเก่า มีอิทธิพลต่อการแต่งตั้งโยกย้ายตำรวจ
ขณะที่ค่านิยมของตำรวจจบใหม่มี 3 อย่างคือ ขอไปอยู่ตำแหน่งที่สามารถหาผลประโยชน์ได้มาก, ขอติดตามนายเพราะก้าวหน้าเร็วกว่า และ ประกอบอาชีพอื่นควบคู่ไปกับอาชีพตำรวจ ถือเป็นค่านิยมที่น่าตกใจมาก ทำให้กังวลว่าสตช.จะขาดตำรวจมืออาชีพในอนาคต และ ยังพบว่าปัจจุบันตำรวจลาออกไปประกอบอาชีพอื่นจำนวนมาก เพราะเติบโตได้เร็วกว่า ไม่ต้องวิ่งเต้น และยังมีเงินเดือนและฐานะทางสังคมดีกว่า
นายวิชา มหาคุณ กรรมการ ป.ป.ช. ในฐานะคณะอนุกรรมการศึกษามาตรการป้องกันเพื่อปรับปรุงกระบวนการใช้อำนาจเกินขอบเขต กรณีเจ้าหน้าที่ตำรวจใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ กล่าวว่า ปัญหาตำรวจเรื้อรังมาเป็นเวลายาวนานเหมือนมะเร็งร้ายเข้าขั้นไอซียู ซึ่ง เมื่อมาทำงานชี้มูลยิ่งพบปัญหาหนัก คือ การใช้อำนาจเกินขอบเขต
ทั้งนี้ ตั้งแต่ทำคดีและรับผิดชอบเรื่องร้องเรียนที่เกี่ยวกับตำรวจ ซึ่งไม่ใช่มีแต่การทุจริต แต่เป็นเรื่องของจริยธรรมด้วย ดังนั้น จึงต้องย้อนกลับไปดูวัฒนธรรมขององค์กรเพื่อแก้ไขทั้งระบบ ตั้งแต่การศึกษา การปลูกฝังความรุนแรง และการคำนึงถึงศักดิ์ศรีของตนเอง เนื่องจากพบว่าเจ้าหน้าที่ในกระบวนการยุติธรรม ตำรวจมีโครงสร้างเงินเดือนต่ำที่สุด ง่ายต่อการชักจูงหรือทนแรงเสียดทานได้น้อย หากเข้าไปเกี่ยวข้องกับคดีที่มีเงินจำนวนมาก
ปัจจุบันมีเรื่องร้องเรียนการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบของเจ้าหน้าที่ตำรวจส่งมายัง ป.ป.ช. เป็นจำนวนมาก ส่วนใหญ่พบว่าเป็นการกระทำผิดจริยธรรม ซึ่งเป็นผลมาจากวัฒนธรรมองค์กร จึงต้องมีการแก้ไขทั้งระบบ โดยเฉพาะเรื่องการมอบอำนาจจากผู้บังคับบัญชา จะต้องติดตามการใช้อำนาจไม่ให้เกิดปัญหาภายหลัง
นายวิชา ให้สัมภาษณ์เพิ่มเติมว่า เรื่องร้องเรียนที่เกี่ยวข้องตำรวจส่วนใหญ่ไม่ใช่เรื่องเกี่ยวข้องกับการทุจริตโดยตรง แต่เป็นเรื่องจริยธรรมตำรวจใช้กำลังรุนแรงเกินขอบเขต แม้ตำรวจมีอำนาจที่ถูกต้องในการจับกุม แต่การจับกุมเป็นไปอย่างรุนแรงเกินไป อย่างไรก็ตาม พฤติกรรมกรรมดังกล่าวส่วนหนึ่งมาจากวัฒนธรรมขององค์กรตำรวจที่หล่อหลอม ดังนั้นการแก้ไขต้องทำทั้งระบบ โดยเริ่มตั้งแต่การศึกษา
ด้าน พล.ต.อ.วสิษฐ เดชกุญชร อดีตรองอธิบดีกรมตำรวจ กล่าวว่า ที่ผ่านมาความพยายามพัฒนาระบบตำรวจมีความล้มเหลว ซึ่งการใช้อำนาจโดยมิชอบยังคงมีอยู่อย่างต่อเนื่อง ซึ่งตนมองว่าเป็นเรื่องปกติที่หากองค์กรใดไม่มีการควบคุมการใช้อำนาจก็จะมีการใช้อำนาจที่เกินขอบเขต ขณะเดียวกันเห็นว่าการประพฤติมิชอบของตำรวจคือการกระทำที่ไม่สมควร จะต้องมีการฟื้นฟูจริยธรรมรวมทั้งการปรับปรุงคุณสมบัติของผู้ที่จะเป็นตำรวจเพื่อให้ได้คนดีเข้ามาทำหน้าที่
“ตำรวจไม่ว่าสมัยไหนก็ใช้อำนาจเกินขอบเขตหน้าที่ทั้งนั้น ไม่เว้นแม้กระทั่งต่างประเทศ หากจะให้แก้ไขเรื่องดังกล่าวโดยเร่งด่วน นึกไม่ออกว่าจะทำอย่างไร เพราะปัญหาเรื้อรังมานาน แต่เป็นสิ่งที่ควรทำอย่างแน่นอน ขณะนี้การใช้อำนาจเกินขอบเขตของตำรวจเกิดขึ้นไม่อยากให้เรียกว่า เป็นวัฒนธรรมองค์กร และที่ผ่านมาโครงการอบรมจริยธรรมของตำรวจถือว่าล้มเหลว เพราะดูจากการกระทำของตำรวจไม่ได้ดีขึ้น"อดีตรองอธิบดีตำรวจกล่าว