สาระสำคัญของร่าง พ.ร.บ.ดังกล่าว คือ กำหนดให้การเก็บ ขน กำจัดสิ่งปฏิกูลและมูลฝอย ในเขตพื้นที่ของราชการส่วนท้องถิ่นใดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของราชการส่วนท้องถิ่นนั้น
ทั้งนี้ การเก็บ ขนสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยให้เทศบาลและองค์การบริหารส่วนตำบลดำเนินการในพื้นที่ของตน โดยราชการส่วนท้องถิ่นจะทำร่วมกับหน่วยงานของรัฐหรือราชการส่วนท้องถิ่นอื่นหรือเอกชนภายใต้ข้อตกลงร่วมกัน และราชการส่วนท้องถิ่นอาจมอบให้องค์กรของรัฐหรือเอกชนเป็นผู้ดำเนินกิจการรับทำการ เก็บ ขน กำจัดสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยแทน ภายใต้การควบคุมดูแลของราชการส่วนท้องถิ่นตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่ รมว.มหาดไทยประกาศ
และ พ.ร.บ.นี้มิให้ใช้บังคับการจัดการของเสียอันตรายตามกฎหมายว่าด้วยโรงงาน มูลฝอยติดเชื้อ มูลฝอยที่เป็นพิษหรืออันตรายจากชุมชนตามกฎหมายว่าด้วยสาธารณสุข, กำหนดห้ามมิให้ผู้ใดดำเนินกิจการรับทำการเก็บ ขน กำจัด หรือการหาประโยชน์จากการจัดการสิ่งปฏิกูลและมูลฝอย โดยทำเป็นธุรกิจ หรือโดยได้รับประโยชน์ตอบแทนด้วยการคิดค่าบริการ เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานท้องถิ่น,
กำหนดให้ รมว.มหาดไทย มีอำนาจออกกฎกระทรวงกำหนดอัตราค่าธรรมเนียมในการคัดแยก เก็บ ขน กำจัดสิ่งปฏิกูลและมูลฝอย, กำหนดให้ราชการส่วนท้องถิ่นมีอำนาจและหน้าที่ออกข้อกำหนดของท้องถิ่น เพื่อประโยชน์ในการจัดการรักษาความสะอาดและการจัดระเบียบในการคัดแยก เก็บ ขน กำจัดสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยและกำหนดให้ราชการส่วนท้องถิ่นจัดหาประโยชน์จากการกำจัดสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยได้ ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยประกาศ,
กำหนดให้มีคณะกรรมการกำกับการบริหารการจัดการสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยของราชการส่วนท้องถิ่น ประกอบด้วย ปลัดกระทรวงมหาดไทย เป็นประธานกรรมการ โดยมีอำนาจหน้าที่ในการตรวจสอบ พิจารณากลั่นกรองแผนงาน โครงการที่อยู่ในแผนปฏิบัติการเพื่อจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับจังหวัด ที่ราชการส่วนท้องถิ่นเสนอของบประมาณ ให้ความเห็นชอบแผนงาน โครงการของราชการส่วนท้องถิ่น ในการขอตั้งงบประมาณแผ่นดิน ในการจัดการสิ่งปฏิกูลและมูลฝอย เพื่อเสนอขอตั้งงบประมาณรายจ่ายประจำปีของกระทรวงมหาดไทย และเสนอแนะมาตรการเกี่ยวกับการขอตั้งงบประมาณในการจัดการสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยของราชการส่วนท้องถิ่น,
กำหนดให้ราชการส่วนท้องถิ่นจัดทำแผนงานโครงการจัดการสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยเสนอต่อจังหวัด และจังหวัดได้บรรจุแผนงานโครงการของราชการส่วนท้องถิ่นไว้ในแผนปฏิบัติการเพื่อการจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับจังหวัดแล้ว ให้จังหวัดจัดส่งแผนปฏิบัติการเพื่อการจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับจังหวัดให้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติและกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น, กำหนดโทษกรณีดำเนินกิจการรับทำการเก็บ ขน กำจัด หรือการหาประโยชน์จากการจัดการสิ่งปฏิกูลและมูลฝอยโดยทำเป็นธุรกิจ หรือโดยได้รับประโยชน์ตอบแทนด้วยการคิดค่าบริการ โดยไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานท้องถิ่น และกำหนดโทษกรณีการฝ่าฝืนข้อกำหนดของท้องถิ่น