นายวิทัย รัตนากร ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) กล่าวภายหลังเป็นประธานในพิธีลงนามความร่วมมือ "โครงการศึกษาครัวเรือนฐานราก เพื่อสร้างการเข้าถึงแหล่งเงินในระบบ" ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างธนาคารออมสิน กับสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ว่า โครงการนี้จะเป็นการศึกษาความเป็นอยู่ และพฤติกรรมทางการเงินของกลุ่มครัวเรือนฐานราก ซึ่งเป็นลูกหนี้ 2 แสนคนของธนาคารออมสิน ภายใต้โครงการ "สินเชื่อสร้างเครดิต สร้างโอกาส" เพื่อนำไปสู่การต่อยอดองค์ความรู้จากการวิจัยในการพัฒนาระบบการเงินที่เหมาะสม ช่วยยกระดับเศรษฐกิจ และความเข้มแข็งทางการเงินของภาคครัวเรือนไทย
ทั้งนี้ ธปท. มองว่าเรื่องนี้เป็นปัญหาเชิงโครงสร้างอีกเรื่องหนึ่ง ที่ต้องได้รับการดูแลแก้ไข โดย ธปท.ต้องการเข้ามามีบทบาทนำในการแก้ปัญหา ซึ่งไม่จะไม่ใช่แค่การวิเคราะห์ปัญหาเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการเข้ามาช่วยแก้ไข เพื่อทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้วย
"การร่วมมือระหว่างธนาคารออมสิน กับสถาบันวิจัยป๋วยฯ จะทำให้เห็นว่า คน 2 แสนคน ที่ออมสินได้ปล่อยสินเชื่อไปแล้วนั้น เราสามารถช่วยเขาได้จริงหรือไม่ และต้องทำอย่างไรต่อ ทำให้สามารถออกนโยบายในระยะต่อไปในการดึงคนเข้าสู่ระบบได้ชัดเจนขึ้น" นายวิทัย กล่าวพร้อมระบุว่า ในอนาคตจะทำโครงการในลักษณะนี้ โดยสนับสนุนให้สถาบันการเงินอื่นเข้ามาช่วยดำเนินการ ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการออกแบบนโยบาย โดยหวังว่าจะสามารถช่วยเหลือคนที่ไม่เคยสามารถกู้เงินได้เลย หรือคนที่ต้องกู้เงินนอกระบบอย่างเดียว ให้สามารถเข้ามากู้เงินในระบบได้ ซึ่งจะช่วยสร้าง Impact ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้ เป็นโครงการในระยะยาว ควบคู่กับสิ่งที่ทำมา คือ Your Data เพื่อเข้ามาช่วยสนับสนุนในการปล่อยสินเชื่อ" ผู้ว่าการ ธปท. ระบุ
นางโสมรัศมิ์ จันทรัตน์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ เปิดเผยว่า ความร่วมมือในครั้งนี้ เป็นการศึกษาข้อมูลเชิงลึกของลูกหนี้ภายใต้โครงการ "สินเชื่อสร้างเครดิต สร้างโอกาส" ของธนาคารออมสิน ซึ่งเป็นต้นแบบสินเชื่อดิจิทัล ที่เปิดโอกาสให้ผู้มีรายได้แต่ไม่เคยเข้าถึงสินเชื่อในระบบสามารถกู้เงินได้เป็นครั้งแรก โดยธนาคารออมสิน ได้ปล่อยสินเชื่อเพื่อช่วยคนไทย สร้างประวัติเครดิตทางการเงินไปแล้วกว่า 200,000 ราย สะท้อนถึงความต้องการเข้าถึงสินเชื่อในระบบที่ยังมีอยู่จำนวนมาก
การศึกษาครั้งนี้จึงมุ่งขยาย "ประตูสู่ระบบการเงิน" ให้กว้างขึ้น ผ่านการเก็บข้อมูลเชิงลึกของกลุ่มคนที่อยู่นอกระบบเป็นครั้งแรก ใน 4 ประเด็นหลัก ได้แก่ 1) ปัญหาเศรษฐกิจการเงิน พฤติกรรมและความต้องการทางการเงิน 2) โมเดลผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่ช่วยให้ลูกหนี้ชำระคืนได้จริง 3) การทดลองใช้ข้อมูลใหม่และการข้อมูลทางเลือกเพื่อค้นหาตัวชี้วัดความเสี่ยงที่แม่นยำยิ่งขึ้นให้กับสถาบันการเงิน 4) การติดตามผลการเข้าถึงสินเชื่อต่อรายได้ และคุณภาพชีวิตของลูกหนี้ตลอดระยะเวลา 1 ปี เพื่อนำไปใช้พัฒนาผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่เหมาะสม
"ผลการศึกษา จะช่วยให้ธนาคารออมสินออกแบบผลิตภัณฑ์ และกระบวนการพิจารณาสินเชื่อที่เข้าถึงได้ง่ายขึ้น สอดคล้องกับศักยภาพของลูกหนี้ และเพิ่มโอกาสในการชำระคืน ขณะเดียวกัน สถาบันฯ จะมีองค์ความรู้เชิงลึกเพื่อนำไปสนับสนุนนโยบาย Your Data และโครงการ Risk-Based Pricing ของธนาคารแห่งประเทศไทย ช่วยให้สถาบันการเงินประเมินความเสี่ยงได้โปร่งใส เป็นธรรม และเปิดโอกาสให้ประชาชนที่ "เคยถูกมองไม่เห็น" เข้าสู่ระบบการเงินได้มากขึ้น ถือเป็นก้าวสำคัญที่เปลี่ยนงานวิจัยให้เกิดผลจริงต่อประชาชนฐานราก เสริมรากฐานระบบการเงินที่เข้าถึงง่าย ยั่งยืน และช่วยยกระดับศักยภาพและคุณภาพชีวิตของครัวเรือนไทยได้อย่างมั่นคงในระยะยาว" นางโสมรัศมิ์ กล่าว
ด้านนางลภาวรรณ จันทร์กระจ่าง รองผู้อำนวยการธนาคารออมสิน รักษาการแทนผู้อำนวยการธนาคารออมสิน เปิดเผยว่า ภายใต้บทบาทการเป็น Social Bank ที่มุ่งลดความเหลื่อมล้ำทางการเงิน และสร้างการเข้าถึงแหล่งทุนที่เป็นธรรม ธนาคารเดินหน้าภารกิจหลักที่ 1 ในการสร้างการเข้าถึงแหล่งเงินทุนในระบบสถาบันการเงิน ซึ่งหากพิจารณาจากสถานการณ์การเข้าถึงสินเชื่อของคนไทย ปัจจุบันยังพบว่าครัวเรือนกว่า 30% ยังอยู่ในกลุ่ม Unserved และ Underserved โดยเป็นผู้มีรายได้น้อย หรือรายได้ไม่แน่นอน ทำให้ไม่สามารถเข้าถึงสินเชื่อในระบบจากการขาดประวัติเครดิตทางการเงิน และกว่าครึ่งยังต้องพึ่งพาหนี้นอกระบบเพิ่มขึ้น และต้องเผชิญภาระดอกเบี้ยสูง
ดังนั้น เพื่อให้สามารถขับเคลื่อนบทบาทการส่งเสริมการเข้าถึงแหล่งเงินทุนได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ธนาคารจึงได้จัดตั้ง "สถาบันวิจัยเศรษฐกิจฐานราก" ขึ้นเป็นครั้งแรก และได้ร่วมมือกับสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ เพื่อ Kick Off งานวิจัย "โครงการศึกษาครัวเรือนฐานรากเพื่อสร้างการเข้าถึงแหล่งเงินในระบบ" โดยกำหนดกลุ่มเป้าหมายของการศึกษา เป็นผู้เข้าร่วมโครงการสินเชื่อสร้างเครดิต สร้างโอกาส ที่ธนาคารออมสินได้ดำเนินการมาตั้งแต่ต้นปี 2568 เพื่อปล่อยสินเชื่อแก่ผู้ที่มีรายได้ แต่ไม่เคยมีประวัติเครดิตทางการเงิน หรือไม่เคยใช้บริการสินเชื่อในระบบสถาบันการเงินอย่างน้อย 2 ปี ซึ่งลูกค้าส่วนใหญ่ของโครงการนี้มีลักษณะตัวตน หรือ Customer Persona ที่สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมายของงานศึกษาวิจัยครั้งนี้
"ธนาคารหวังว่าจะสามารถนำผลลัพธ์ของงานวิจัย ไปออกแบบเครื่องมือทางการเงิน หรือมาตรการสินเชื่อที่ตรงจุด สามารถตอบโจทย์ความคาดหวัง และสร้างระบบการเงินที่ทุกคนเข้าถึงได้อย่างเท่าเทียม ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งการพัฒนาที่ยั่งยืนตามเป้าหมาย SDGs และสอดคล้องตามบทบาทของธนาคารเพื่อสังคม" รักษาการผู้อำนวยการธนาคารออมสิน ระบุ