นายวินิจฉัย แจ่มแจ้ง ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงพาณิชย์ เปิดเผยว่ากรมการค้าต่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ ได้กำหนดจัด "การประชุมนานาชาติ โครงการภาคีเครือข่ายความร่วมมือโลกว่าด้วยการบริหารการค้าสินค้าที่เกี่ยวข้องกับการแพร่ขยายอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง 2017" หรือ Thailand Consortium : Trade Control on Weapons of Mass Destruction related items 2017 เป็นครั้งแรกในประเทศไทย ระหว่างวันที่ 18–19 ก.ค.60 โดยเชิญผู้แทนจากหน่วยงานที่ดูแลในเรื่องนี้จากต่างประเทศเข้าร่วมงาน เช่น สหรัฐอเมริกา, สาธารณรัฐประชาชนจีน, ออสเตรเลีย, เกาหลีใต้, นิวซีแลนด์, เยอรมนี, ญี่ปุ่น, เมียนมา, มาเลเซีย, ปากีสถาน, มองโกเลีย, เม็กซิโก, เวียดนาม, สปป.ลาว และบังกลาเทศ เป็นต้น
การจัดงานครั้งนี้จะเป็นเวทีสำคัญในการประชาสัมพันธ์ให้ผู้แทนจากนานาประเทศทราบถึงระบบบริหารการค้าสินค้าที่เกี่ยวข้องกับการแพร่ขยายอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง (Weapons of Mass Destruction : WMD) รวมถึงสินค้าที่ใช้ได้สองทาง(Dual–use Items: DUI) ของไทยว่าไทยมีมาตรการควบคุมการค้าควบคู่ไปกับการป้องกันการแพร่ขยายของ WMD อย่างไร และยังเป็นโอกาสอันดีในการแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์การจัดทำมาตรการดูแลของแต่ละประเทศ รวมทั้งเป็นจุดเริ่มต้นในการสร้างเครือข่ายความร่วมมือการพัฒนาองค์ความรู้ในเรื่องดังกล่าวให้ยั่งยืน ตลอดจนเตรียมความพร้อมให้ผู้ประกอบการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของไทยให้สามารถปฏิบัติตามมาตรการภายใต้กฎหมายได้อย่างไม่เป็นอุปสรรคทางการค้า
นายวินิจฉัย กล่าวว่า ปัจจุบันไทยในฐานะสมาชิกสหประชาชาติ ต้องปฏิบัติตามข้อมติของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติที่ 1540 (UNSCR1540) ว่าด้วยการไม่แพร่ขยายอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง รวมถึงสินค้าที่ใช้ได้สองทางโดยกำหนดให้ประเทศสมาชิกต้องกำหนดมาตรการภายในประเทศที่เหมาะสม เพื่อกำกับดูแลการส่งออกการผ่านแดน การถ่ายลำ การเป็นคนกลาง การสนับสนุนทางการเงินและการดำเนินการใด ๆ ในการพัฒนาผลิตจัดหา ครอบครอง ขนส่งที่เกี่ยวข้องกับสินค้าดังกล่าว
ทั้งนี้ ในส่วนของไทย คณะรัฐมนตรี (ครม.) ได้มีมติเห็นชอบให้กระทรวงพาณิชย์ โดยกรมการค้าต่างประเทศ เป็นหน่วยงานหลักร่วมกับ 6 หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ กรมการอุตสาหกรรมทหาร, กรมโรงงานอุตสาหกรรม, กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์, สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ, สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ และกรมศุลกากร ในการจัดทำระบบการบริหารสินค้าที่ใช้สองทางของไทย เพื่อกำกับดูแลการค้า DUI ให้มีประสิทธิภาพและสอดคล้องตามหลักสากล โดยกระทรวงพาณิชย์ ได้ออกประกาศกำหนดให้สินค้าที่ใช้ได้สองทางเป็นสินค้าที่ต้องขออนุญาตและกำหนดสินค้าที่ต้องปฏิบัติตามมาตรการจัดระเบียบในการส่งออกไปนอกราชอาณาจักรพ.ศ. 2558 และอยู่ระหว่างการยกร่าง พ.ร.บ.การค้าสินค้าที่เกี่ยวข้องกับการแพร่ขยายอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง พ.ศ. ... พร้อมทั้งพัฒนาจัดทำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อรองรับการปฏิบัติตามกฎหมายไม่ให้เป็นอุปสรรคให้ครอบคลุมทุกประเด็นสำคัญตามข้อมติ UNSCR 1540
"การที่ไทยมีการบังคับใช้กฎหมาย เพื่อควบคุมสินค้าที่เกี่ยวข้องกับการแพร่ขยาย WMD และ DUI ที่มีประสิทธิภาพ จะทำให้ไทยมีภาพลักษณ์ที่ดีได้รับการยอมรับจากสากล ว่าไทยทำการค้าอย่างปลอดภัย และทำให้นักลงทุนต่างชาติเกิดความเชื่อมั่นกล้าเข้ามาลงทุนผลิต DUI ในประเทศมากขึ้น เป็นการป้องกันไม่ให้ประเทศคู่ค้านำมาเป็นข้ออ้างกีดกันทางการค้า อีกทั้งไทยจะสามารถเป็นศูนย์กลางการส่งออกถ่ายลำ และผ่านแดนสินค้า DUI ในภูมิภาคอาเซียนตอนบนได้" นายวินิจฉัยกล่าว
สำหรับสินค้าที่ใช้ได้สองทาง (DUI) คือสินค้าหรือเทคโนโลยีที่มีอยู่ทั่วไป แต่สามารถนำไปพัฒนา ผลิต ดัดแปลงให้เป็นอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูงหรือเรียกสั้นๆ ว่า WMD ได้ เช่น เส้นใยคาร์บอนที่ใช้ผลิตอุปกรณ์กีฬา เช่น ไม้เทนนิส ไม้แบดมินตัน สามารถใช้ผลิตเป็นชิ้นส่วนของขีปนาวุธได้, สารไตรเอธาโนลามีนที่ใช้ทำสบู่ผงซักฟอกหรือโลชั่น ก็นำมาเป็นสารพิษ ควันพิษในการก่อการร้ายได้, ทอเรียมที่ใช้ผลิตไส้ตะเกียง ก็นำมาดัดแปลงผลิตเป็นอาวุธนิวเคลียร์ได้ หรือในวงการแพทย์ที่นำเชื้อไวรัสมาผลิตเซรุ่ม แต่ก็สามารถนำมาผลิตเป็นอาวุธชีวภาพทำลายระบบประสาทและระบบทางเดินหายใจได้
ด้านการควบคุม หากสินค้าของผู้ส่งออกเป็น DUI อย่างแน่นอน จะต้องขออนุญาตก่อนส่งออก ในขณะที่กรณีสินค้าเข้าข่ายมีคุณสมบัติเป็น DUI โดยมีพิกัดอัตราศุลกากร หรือ HS Code ตรงตามประกาศบัญชีแนบท้ายกระทรวงพาณิชย์ และเมื่อตรวจสอบแล้วไม่เป็น DUI ผู้ส่งออกจะต้องรับรองว่าสินค้าของตนเองไม่เป็น DUI ก่อนส่งออก และขณะนี้กรมการค้าต่างประเทศมีระบบเหลือที่เรียกว่าระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อรองรับการบริหารการค้าสินค้า DUI ซึ่งจะช่วยอำนวยความสะดวกให้กับผู้ส่งออกในการตรวจสอบคุณสมบัติสินค้า การรับรองตนเอง และการขออนุญาตส่งออก