คนที่เคยขึ้นเครื่องบินอาจเคยรู้สึกว่าลำสั่น ๆ หรือเหมือนถูกดึงลงอย่างฉับพลันระหว่างอยู่กลางอากาศ นั่นแหละคือสิ่งที่เรียกว่า "ตกหลุมอากาศ" หลายคนอาจตกใจ แต่แท้จริงแล้วไม่ใช่เรื่องใหม่ และไม่ได้อันตรายเท่าที่คิด แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าช่วงเวลาแบบนี้สร้างความหวั่นใจให้ผู้โดยสารจำนวนไม่น้อย บทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจให้ลึกขึ้นว่า เครื่องบินตกหลุมอากาศคืออะไร มีระดับความรุนแรงแค่ไหน พร้อมวิธีรับมือเพื่อให้คุณสามารถเที่ยวต่างประเทศได้อย่างอุ่นใจ และคลายความกังวลในทุกการเดินทาง
เครื่องบินตกหลุมอากาศคืออะไร
เครื่องบินตกหลุมอากาศ (Air Pocket) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่าความปั่นป่วนในอากาศ (Turbulence) คือปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อเครื่องบินบินผ่านมวลอากาศที่มีความหนาแน่นและความเร็วแตกต่างกัน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความสูงอย่างกะทันหัน ผู้โดยสารอาจรู้สึกเหมือนเครื่องบินกำลังตกลง หรือลอยขึ้นชั่วขณะ พร้อมกับการสั่นสะเทือน แม้จะรู้สึกน่ากลัว แต่โดยทั่วไปแล้วเครื่องบินถูกออกแบบมาให้รับมือกับสถานการณ์เช่นนี้ได้เป็นอย่างดี และไม่ได้เป็นอันตรายต่อความปลอดภัยของเครื่องบินโดยตรง
เครื่องบินตกหลุมอากาศเกิดขึ้นตอนไหน
- Clear Air Turbulence (CAT) เกิดขึ้นเมื่อเครื่องบินบินเข้าใกล้รอยต่อระหว่างขอบนอกของกระแสลมกรด (Jet Stream) กับบริเวณสภาพอากาศปกติ มักเกิดในอากาศที่ปราศจากเมฆ จึงยากต่อการคาดการณ์ล่วงหน้า
- Mountain Wave Turbulence เกิดเมื่อลมพัดปะทะกับภูเขา ทำให้เกิดกระแสลมวนและความปั่นป่วนของอากาศบริเวณด้านหลังภูเขา ซึ่งนักบินมักจะสามารถคาดการณ์และหลีกเลี่ยงได้ หรือเตือนผู้โดยสารล่วงหน้า
- Convective Turbulence เกิดจากพายุฝนฟ้าคะนอง ซึ่งทำให้มีกระแสลมขึ้นลงอย่างรุนแรง นักบินสามารถตรวจพบได้ด้วยเรดาร์และมักหลีกเลี่ยงการบินเข้าใกล้
- Wake Turbulence เกิดจากกระแสลมวนที่เกิดจากเครื่องบินลำอื่นที่บินผ่านไปก่อนหน้า โดยเฉพาะเครื่องบินขนาดใหญ่ ซึ่งจะเหลือร่องรอยของความปั่นป่วนไว้ในอากาศ
ระดับความรุนแรงของการตกหลุมอากาศ
- ระดับเล็กน้อย (Light) ความปั่นป่วนเล็กน้อย ผู้โดยสารอาจรู้สึกถึงการสั่นเบา ๆ คล้ายกับการขับรถบนถนนที่ไม่เรียบ แต่การเคลื่อนไหวในเครื่องบินและการให้บริการอาหารยังคงดำเนินต่อไปได้ตามปกติ
- ระดับปานกลาง (Moderate) มีความรุนแรงมากขึ้น ผู้โดยสารอาจรู้สึกถึงแรงกระชากเล็กน้อย สิ่งของที่ไม่ได้ยึดติดอาจเคลื่อนที่ได้ การเดินในเครื่องอาจทำได้ยาก และการให้บริการอาหารมักถูกระงับชั่วคราว
- ระดับรุนแรง (Severe) ความปั่นป่วนที่ทำให้เครื่องบินควบคุมได้ยากชั่วขณะ ผู้โดยสารที่ไม่ได้รัดเข็มขัดอาจถูกเหวี่ยงขึ้นจากที่นั่ง สิ่งของลอยขึ้นในอากาศได้ และอาจทำให้เกิดการบาดเจ็บ
- ระดับรุนแรงมากที่สุด (Extreme) เกิดขึ้นน้อยมาก แต่เป็นระดับที่ทำให้นักบินแทบไม่สามารถควบคุมเครื่องบินได้ชั่วคราว ซึ่งอาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อโครงสร้างเครื่องบินได้
เครื่องบินสามารถตรวจจับหลุมอากาศล่วงหน้าได้ไหม
เครื่องบินสามารถตรวจจับหลุมอากาศล่วงหน้าได้ในบางกรณี แต่ไม่ใช่ทั้งหมด โดยเครื่องบินสมัยใหม่มักติดตั้งเรดาร์อากาศที่สามารถตรวจจับความปั่นป่วนที่เกี่ยวข้องกับพายุฝนฟ้าคะนองหรือเมฆที่มีความหนาแน่นสูงได้
นอกจากนี้ นักบินยังได้รับข้อมูลอัปเดตเกี่ยวกับสภาพอากาศจากศูนย์ควบคุมการจราจรทางอากาศและการรายงานจากเครื่องบินลำอื่นที่บินผ่านเส้นทางเดียวกัน อย่างไรก็ตาม การตกหลุมอากาศประเภท Clear Air Turbulence (CAT) ซึ่งเกิดในอากาศที่ปราศจากเมฆ ยังคงเป็นความท้าทาย เพราะไม่สามารถตรวจจับได้ด้วยเรดาร์ ทำให้บางครั้งผู้โดยสารอาจต้องเผชิญกับหลุมอากาศโดยไม่มีการแจ้งเตือนล่วงหน้า
วิธีรับมือเครื่องบินตกหลุมอากาศ
- รัดเข็มขัดนิรภัยตลอดเวลา แม้สัญญาณไฟเข็มขัดนิรภัยจะดับลงแล้ว เพราะหลุมอากาศบางประเภทเกิดขึ้นโดยไม่มีการเตือนล่วงหน้า
- ปฏิบัติตามคำแนะนำของพนักงานต้อนรับ ลูกเรือได้รับการฝึกอบรมให้รับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉินต่าง ๆ รวมถึงช่วงที่เกิดความปั่นป่วนในอากาศ หากมีประกาศให้กลับไปนั่งที่และรัดเข็มขัด ควรทำตามทันที
- เก็บสิ่งของให้เรียบร้อย เมื่อได้รับแจ้งว่าอาจเกิดความปั่นป่วนในอากาศ ควรเก็บสิ่งของที่อาจลอยหรือตกหล่นได้ง่าย เช่น คอมพิวเตอร์โน้ตบุ๊ก แก้วน้ำ
- รักษาความสงบ พยายามผ่อนคลายและหายใจลึก ๆ เพราะความตื่นตระหนกอาจทำให้รู้สึกแย่มากขึ้น การตกหลุมอากาศเป็นเรื่องปกติของการบิน และไม่ได้หมายความว่าเครื่องบินจะตก
สรุปบทความ
เครื่องบินตกหลุมอากาศเป็นปรากฏการณ์ปกติที่เกิดขึ้นได้ในการเดินทางทางอากาศ แม้จะสร้างความไม่สบายตัวและอาจทำให้ผู้โดยสารรู้สึกกังวล แต่ไม่ได้เป็นอันตรายต่อความปลอดภัยของเครื่องบินโดยตรง การเข้าใจถึงสาเหตุ การเตรียมตัวให้พร้อม และการปฏิบัติตามคำแนะนำของพนักงานต้อนรับ จะช่วยให้คุณรับมือกับสถานการณ์นี้ได้อย่างมั่นใจมากขึ้น