- ปี 2024 เป็นอีกหนึ่งปีทองของสินทรัพย์การเงินภาคครัวเรือนทั่วโลก เติบโต 7%
- ครึ่งหนึ่งของการเติบโตทั่วโลกมาจากสหรัฐฯ เพียงประเทศเดียวในปี 2024
- การถือครองหลักทรัพย์ คือ ปัจจัยหลักของการเติบโต แม้โครงสร้างพอร์ตจะแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ
- ความเหลื่อมล้ำที่ไม่เปลี่ยนแปลง: 20 ปีที่ผ่านมา ไม่เห็นความคืบหน้าในการกระจายความมั่งคั่ง
- ไทยฟื้นตัวดีขึ้น: สินทรัพย์การเงินรวมของครัวเรือนไทยเพิ่มขึ้น 5%
กลุ่มอลิอันซ์ เปิดตัว "Global Wealth Report" ฉบับที่ 16 วิเคราะห์สถานะสินทรัพย์และหนี้สินของครัวเรือนในเกือบ 60 ประเทศ ทั่วโลกอย่างละเอียด
เศรษฐกิจโลกก้าวต่อไปอย่างแข็งแกร่ง
ปี 2024 เป็นอีกหนึ่งปีที่เศรษฐกิจโลกเติบโตอย่างมั่นคง และเป็นปีทองของสินทรัพย์การเงินภาคครัวเรือน โดยเพิ่มขึ้น 8.7% สูงกว่าปี 2023 ที่ 8.0% ณ สิ้นปี 2024 มูลค่าสินทรัพย์การเงินรวมทั่วโลกแตะ 269 ล้านล้านยูโร ซึ่งเป็นสถิติสูงสุดใหม่ อย่างไรก็ดี เมื่อเทียบกับกิจกรรมทางเศรษฐกิจ สัดส่วนสินทรัพย์การเงินต่อเศรษฐกิจอยู่ที่ 283% ซึ่งเท่ากับระดับปี 2017
การเติบโตของสินทรัพย์ที่เกิดขึ้นในสหรัฐฯ
ตลอด 10 ปีที่ผ่านมา สินทรัพย์การเงินของครัวเรือนสหรัฐฯ เติบโตสอดคล้องกับค่าเฉลี่ยโลก แต่ในปี 2024 กลับเติบโต "สูงกว่า" ค่าเฉลี่ยโลกอย่างชัดเจน ตรงกันข้ามกับยุโรปตะวันตกและญี่ปุ่นที่เติบโต "ต่ำกว่า" ค่าเฉลี่ยโลก มากกว่า 2 จุดเปอร์เซ็นต์ และ เกือบ 4 จุดเปอร์เซ็นต์ ต่อปีตามลำดับ
ลูโดวิค เซอร์บราน หัวหน้านักเศรษฐศาสตร์ ของกลุ่มอลิอันซ์ กล่าวว่า การเติบโตของสินทรัพย์การเงินในสหรัฐฯ น่าทึ่งอย่างยิ่ง "ในปี 2024 เพียงปีเดียว ครึ่งหนึ่ง ของการเติบโตของสินทรัพย์การเงินทั่วโลกมาจากสหรัฐฯ ล้วน ๆ ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา สัดส่วนนี้อยู่ที่ 47% ขณะที่จีนคิดเป็น 20% และยุโรปตะวันตก 12% ดังนั้นอย่างน้อยในมิติของสินทรัพย์การเงิน ความเชื่อที่ว่าประเทศอื่น ๆ ได้อานิสงส์จากสหรัฐฯ จนสหรัฐฯ เสียเปรียบนั้น ไม่น่าที่จะเป็นความจริงได้
ออมอย่างฉลาด คือ การถือครองหลักทรัพย์
การถือครอง หลักทรัพย์ โดยเฉพาะ หุ้น เป็นปัจจัยหลักของการเติบโตของสินทรัพย์ ในช่วงสองปีที่ผ่านมา ผู้ฝากออมได้รับอานิสงส์อย่างชัดเจน ในปี 2023 และ 2024 มูลค่าหลักทรัพย์เติบโต 11.5% และ 12.0% ตามลำดับ เร็วกว่าอีกสองหมวดสินทรัพย์เกือบ "เท่าตัว": ประกัน/บำนาญ เติบโต 6.7% และ 6.9%, ขณะที่ เงินฝากธนาคาร เติบโต 4.7% และ 5.7% อย่างไรก็ดี ผลประโยชน์จากราคาหลักทรัพย์ที่เพิ่มขึ้นแตกต่างกันไปตามโครงสร้างพอร์ตของแต่ละประเทศ ผู้ลงทุนใน อเมริกาเหนือ มีสัดส่วนหลักทรัพย์ถึง 59% ของพอร์ต ขณะที่ ยุโรปตะวันตก ราว 35% และ อินเดีย เพียง 13% ทำให้ผลของการขึ้นราคามีอิทธิพลต่อการเติบโตของสินทรัพย์โดยรวม น้อยกว่า จึงต้องพึ่ง "แรงออม" มากขึ้น แคทริน สตอฟเฟล ผู้ร่วมเขียนรายงานกล่าวว่า "คุณต้องทำงานเพื่อหาเงิน แต่ที่ฉลาดกว่าคือ ให้เงินทำงานแทนคุณ แบบที่ชาวอเมริกันทำ เพราะ การเพิ่มขึ้นของราคาหุ้น คือแรงขับหลักของการเติบโตของสินทรัพย์ในสหรัฐฯ"
ความเหลื่อมล้ำยังคงอยู่กับที่
เมื่อดูการกระจายความมั่งคั่งภายในประเทศต่างๆ โดยรวม พบว่า 10% แรกที่ร่ำรวยที่สุดในประเทศที่ศึกษา มีส่วนแบ่งความมั่งคั่ง 60.4% มูลค่าความมั่งคั่ง "เฉลี่ย" สูงกว่าค่ากลาง (median) ราว 3.08 เท่า ขณะเดียวกัน แม้ในเวทีระหว่างประเทศจะเห็น "การไล่ระดับ" ระหว่างประเทศรายได้ต่ำกับสูงมาระยะหนึ่ง แต่ในระดับ ภายในประเทศ ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ไม่มีความคืบหน้า สู่ความเท่าเทียมมากขึ้นเลย แม้ประเด็นความเหลื่อมล้ำจะถูกพูดถึงทางการเมืองมายาวนาน
ในปี 2004 กลุ่ม 10% แรกในประเทศที่ศึกษา มีส่วนแบ่ง 59.9% และอัตราส่วน "เฉลี่ยต่อค่ากลาง" อยู่ที่ 3.05 ตัวเลขเหล่านี้แทบไม่ต่างจากปีล่าสุด ทั้งนี้ ประเทศไทย ก็มีทิศทางเดียวกัน โดยส่วนแบ่งของ 10% แรก ลดลงเล็กน้อย จาก 66.5% มาอยู่ที่ 65.3%
สินทรัพย์รวมของไทยฟื้นตัวเล็กน้อย
สินทรัพย์การเงินรวม (Gross financial assets) ของครัวเรือนไทย ณ สิ้นปี 2024 เพิ่มขึ้น 2.5% เป็น 787.7 พันล้านยูโร สะท้อนการฟื้นตัวเล็กน้อยหลังจากหดตัว -4.1% ในปีก่อนหน้า คิดเป็นการเติบโต เชิงจริง (real terms) 2.1% โดยแรงขับเคลื่อนหลักมาจาก เงินฝาก และ สินทรัพย์ประกันและบำนาญ โดย เงินฝาก ซึ่งยังเป็นสินทรัพย์ หลัก ในพอร์ตของครัวเรือนไทย สัดส่วน 57% เพิ่มขึ้น 2.7% ประกันและบำนาญ แม้เป็นหมวดที่เล็กที่สุด แต่เติบโต สูงสุด ที่ 6.5% ขณะที่ หลักทรัพย์ ยังเคลื่อนไหวคงตัว โดย ลดลง -1.0% (หลังจาก -17.4% ในปีก่อน) แต่ยังคงเป็นสินทรัพย์ใหญ่อันดับสอง สัดส่วน 23% ของสินทรัพย์รวม
ด้าน หนี้สินรวม (Total liabilities) อัตราการเติบโต ชะลอลงต่อเนื่อง เหลือเพียง 0.2% อย่างไรก็ดี อัตราส่วนหนี้ต่อ GDP ที่ 88.4% ยังน่ากังวล ไม่เพียงเพราะสูงกว่าค่าเฉลี่ยภูมิภาคที่ 59.6% เท่านั้น แต่ยิ่งไปกว่านั้น อัตราส่วนสินทรัพย์รวมต่อ GDP อยู่เพียง 149.7% โดยสรุป สินทรัพย์ทางการเงินสุทธิ (Net financial assets) ของครัวเรือนไทย เพิ่มขึ้น 6.1% เป็น 322.5 พันล้านยูโร จัดอยู่ใน อันดับที่ 45 ของประเทศที่สำรวจทั้งหมด เมื่อพิจารณาในมิติ สินทรัพย์สุทธิต่อหัว