กรุงเทพฯ--24 มิ.ย.--สช.
วันนี้ (24 มิถุนายน 2553) ศูนย์ประสานงานพัฒนาระบบและกลไกการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (HIA-Co Unit) สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) จัดการสัมมนาวิชาการ “การกำหนดขอบเขตการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (Public Scoping) : ปัญหาหรือความท้าทายของสังคมไทย” เปิดการสัมมนาโดย นพ.ณรงค์ศักดิ์ อังคะสุวพลา ที่ปรึกษาคณะกรรมการพัฒนาระบบและกลไก และมีการเสวนาเรื่อง บทเรียนของสังคมไทยในการทำ Public Scoping โดยผู้ที่มีประสบการณ์และเกี่ยวข้อง ได้แก่ รศ.ดร. สุเทพ ศิลปานันทกุล ศูนย์วิจัยและปฏิบัติการอนามัยสิ่งแวดล้อม คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล นายเสขสิริ ปิยะเวช บริษัท ปตท.อะโรเมติกส์และการกลั่น จำกัด มหาชน นางสุชญา อัมราลิขิต ผู้อำนวยการสำนักวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม นางสิริวรรณ จันทนจุลกะ ผอ.กองประเมินผลกระทบทางสุขภาพ กรมอนามัย อ.ดร.เดชรัต สุขกำเนิด ผู้อำนวยการศูนย์ประสานงานการพัฒนาระบบและกลไก HIA สช. นายสุทธิ อัชฌาศัย ผู้ประสานงานเครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก
อ.ดร.เดชรัต สุขกำเนิด กล่าวว่า หลังจากที่ใน พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 ได้บัญญัติให้มีการประเมินผลกระทบด้าสุขภาพ (HIA) ในประเทศไทย โดยมุ่งให้เป็นกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของสังคม ในการตัดสินใจทางนโยบายสาธารณะด้านสุขภาพที่ดีต่อสุขภาวะของทุกคน ประกอบกับเรื่อง HIA ได้รับการบัญญัติไว้ในมาตรา 67 เพื่อปกป้อง คุ้มครอง สุขภาพของประชาชนจากผลกระทบทางลบที่อาจเกิดจากโครงการและกิจกรรมต่างๆ ที่ผ่านมามีหน่วยงาน องค์กร นักวิชาการ และภาคประชาชน ได้มีประสบการณ์ในการเข้าร่วมการทำ HIA มาบ้างแล้ว ดังนั้นเวทีวันนี้จึงจัดขึ้นเพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ โดยเน้นในขั้นตอน “การกำหนดขอบเขตการประเมินผลกระทบ (Public Scoping)” เพราะทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องต้องให้ความเห็นว่าจะให้ศึกษาผลกระทบด้านสุขภาพในแง่มุมต่างๆ เพื่อให้ครอบคลุมในทุกๆ ประเด็นที่มีความกังวลและห่วงใยว่าอาจจะเกิดผลกระทบขึ้นได้หากมีโครงการหรือกิจกรรมใดๆ เข้ามาดำเนินการ แต่ที่ผ่านมาอาจจะยังมีองค์ความรู้ในเรื่องนี้ยังไม่เพียงพอนักในสังคมไทยที่เพิ่งเริ่มมีการทำ HIA ดังนั้นคณะกรรมการพัฒนาระบบและกลไก HIA ซึ่งมีนายแพทย์วิพุธ พูลเจริญ เป็นประธาน ได้มอบหมายให้ทางศูนย์ประสานงานพัฒนาระบบและกลไก HIA จัดการสัมมนาวิชาการนี้ขึ้นมา เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์การทำ Public Scoping จากทั้งบริษัทที่ปรึกษา ผู้ประกอบการ ชุมชนที่ได้รับผลกระทบ รวมทั้งนักวิชาการด้วย เพื่อช่วยกันสร้างองค์ความรู้ด้านนี้ให้มากขึ้น และเหมาะกับบริบทของสังคมไทย
ด้าน ผศ.ดร.นพ.ปัตพงษ์ เกษสมบูรณ์ จากคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้รายงานข้อเสนอเพื่อการพัฒนาระบบการกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ ตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 โดยศึกษาจากบทเรียนทั้งของไทยและต่างประเทศ การเข้าร่วมสังเกตการณ์ในการทำ Public Scoping ในพื้นที่ต่างๆ พบว่า เจตนารมณ์ของการทำ Public Scoping เพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสแสดงถึงความห่วงใยที่มีต่อโครงการที่เกิดขึ้น โดยช่วยกันมองอย่างรอบด้าน เพื่อให้เกิดความสูญเสียน้อยที่สุด รวมทั้งเป็นการแสดงความรับผิดชอบของผู้ประกอบการในการดำเนินโครงการที่ต้องให้เวลากับการทำ Public Scoping คำนึงถึงผู้คนหลากหลายกลุ่ม ทั้งผู้ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญ บุคลากรสาธารณสุข ประชาชนในพื้นที่ และที่สำคัญการทำเวที Public Scoping เพียงครั้งเดียวอาจไม่เพียงพอ หลายๆ โครงการในต่างประเทศจะทำจนมั่นใจว่าไม่มีประเด็นใหม่แล้ว โดยจัดกระบวนการรับฟังความเห็นหลายครั้งและทั่วถึง จึงจะลงมือศึกษาผลกระทบด้านสุขภาพ นอกจากนี้เจ้าของโครงการไม่ว่าจะเป็นภาครัฐหรือเอกชน จะทำงานร่วมกับชุมชนตั้งแต่เริ่มคิดโครงการ จนกระทั่งโครงการสร้างเสร็จแล้วและร่วมกันตรวจสอบผลกระทบ (Monitor) หลังจากนั้นอีก บางโครงการวางแผนการทำงานร่วมกับชุมชนยาวถึง 40 ปี ดังนั้นจะเห็นได้ว่า HIA ไม่ใช่ฉุดการพัฒนา แต่เป็นกระบวนการที่ร่วมกันพัฒนาให้โครงการหรือกิจกรรมนั้นๆ ส่งผลดีต่อสุขภาวะ
“ผมมองว่าการทำ HIA เป็นตัวกระตุ้นทำให้เกิดวัฒนธรรมการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง นอกจากจะช่วยกันดูผลกระทบอย่างรอบด้านแล้ว กระบวนการนี้ยังเป็นการกระตุ้นให้ชุมชนรู้จักสิทธิและหน้าที่ของตนเอง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยสนับสนุนวัฒนธรรมประชาธิปไตยของสังคมไทยให้ดีขึ้น เพราะประชาธิปไตยไม่ใช่เพียงการหย่อนบัตรเลือกตั้งเท่านั้น ” ผศ.ดร.นพ.ปัตพงษ์ กล่าว
ประสานงาน : งานสื่อสารทางสังคม สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.)
พลินี เสริมสินสิริ (แตงโม) 02-590-2307
เขมวดี ขนาบแก้ว (ปูน) 02-590-2307
ธนิษฐ์ สุคนธนิกร (ต๊ะ) 02-590-2483