1. สถานการณ์ปัจจุบัน การผลิต ปริมาณการผลิตเหล็กและเหล็กกล้าที่สำคัญในไตรมาสที่ 1 ปี 2548 มีประมาณ 3,229,825 เมตริกตัน ( ไม่รวมผลิตภัณฑ์เหล็กกึ่งสำเร็จรูปและท่อเหล็ก ) ลดลงร้อยละ 7.96 เมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีก่อน เป็นผลมาจากการลดลงของการผลิตเหล็กแผ่นรีดร้อน ร้อยละ 14.38 เนื่องจากผู้ผลิตรายหนึ่งได้หยุดการผลิตลงในช่วงปลายเดือน ธ.ค.- ต้นเดือนกุมภาพันธ์ เป็นเวลา 35 วันเพื่อซ่อมบำรุงและติดตั้งเครื่องจักรใหม่ และได้เริ่มเปิดโรงงานและเดินเครื่องจักรในวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2548 รองลงมาคือ เหล็กแผ่นรีดเย็น ลดลง ร้อยละ 14.26 สำหรับผลิตภัณฑ์ที่มีการขยายตัวมากที่สุดในระยะนี้คือ ผลิตภัณฑ์เหล็กกึ่งสำเร็จรูปเพิ่มขึ้นร้อยละ 32.90 เหล็กแผ่นไม่ได้เคลือบดีบุก เพิ่มขึ้น ร้อยละ 19.58 รายละเอียดตามตารางที่ 1ตารางที่ 1 : ปริมาณการผลิตเหล็กและเหล็กกล้าที่สำคัญในไตรมาสที่ 1 ปี 2548 เทียบกับไตรมาสที่ 1 ปี 2547 หน่วย : เมตริกตันผลิตภัณฑ์ ไตรมาสที่ 1 ไตรมาสที่ 1 อัตราการ ปี 2548 ปี 2547 เปลี่ยนแปลง (ร้อยละ) ผลิตภัณฑ์เหล็กกึ่งสำเร็จรูป 1,398,132 1,052,000 32.9 (Semi-Finished Products) เหล็กทรงยาว(Long Products) 1,465,143 1,515,607 -3.33 เหล็กทรงแบน(Flat Products) 1,764,682 1,993,371 -11.47 เหล็กแผ่นรีดร้อน(Hot-rolled Flat) 992,098 1,158,731 -14.38 เหล็กแผ่นรีดเย็น(Cold-rolled Flat ) 472,230 550,778 -14.26 เหล็กแผ่นเคลือบ (Coated Steel) 300,354 283,862 5.81 - เหล็กแผ่นเคลือบสังกะสี 117,550 118,857 -1.1 (Galvanized Sheet) - เหล็กแผ่นเคลือบดีบุก (Tin plate) 94,589 84,155 12.4 - เหล็กแผ่นไม่ได้เคลือบดีบุก 40,669 34,009 19.58 (Tin free) - อื่นๆ (other coated steel) 47,546 46,841 1.5 ท่อเหล็ก (Pipes & Tubes) N/A N/A N/A รวม 1 3,229,825 3,508,978 -7.96 ที่มา : สถาบันเหล็กและเหล็กกล้าแห่งประเทศไทย หมายเหตุ e : ค่าประมาณการโดยสำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม โดยประมาณการเดือน มี.ค. 1 : ไม่รวมผลิตภัณฑ์เหล็กกึ่งสำเร็จรูป เนื่องจากเป็นวัตถุดิบในการผลิตเหล็กขั้นปลายการใช้ในประเทศ ปริมาณการใช้เหล็กและเหล็กกล้าในประเทศที่สำคัญในช่วงไตรมาสที่ 1 ปี 2548 ประมาณ 3,291,674 เมตริกตัน โดยมีอัตราการเปลี่ยนแปลงปริมาณการใช้ในประเทศลดลง ร้อยละ 6.83 เมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีก่อน โดยเหล็กทรงแบนลดลง ร้อยละ 11.87 และเหล็กทรงยาว ลดลง ร้อยละ 6.83การนำเข้า มูลค่าและปริมาณการนำเข้าเหล็กและเหล็กกล้าที่สำคัญในช่วงไตรมาสที่ 1 ปี 2548 มีจำนวนประมาณ 69,734 ล้านบาท และ 3,049,276 เมตริกตัน โดยมีการขยายตัวของมูลค่าและปริมาณเพิ่มขึ้น ร้อยละ 66.81 และ 12.38 ตามลำดับ ส่วนใหญ่นำเข้ามาจากประเทศญี่ปุ่นและรัสเซีย ผลิตภัณฑ์ที่มีมูลค่าการนำเข้ามากที่สุด 3 อันดับแรก ได้แก่ เหล็กแท่งแบน มีมูลค่า 16,344 ล้านบาท เหล็กแท่งเล็กบิลเล็ต มีมูลค่า 10,394 ล้านบาท และเหล็กแผ่นบางรีดร้อน มูลค่า 9,803 ล้านบาท ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการที่กระทรวงพาณิชย์ได้ประกาศเพิ่มปริมาณโควต้าการนำเข้าเหล็กแผ่นรีดร้อนชนิดเป็นม้วนและไม่เป็นม้วนที่ได้รับยกเว้นเรียกเก็บอากรตอบโต้การทุ่มตลาดจาก 14 ประเทศได้แก่ ญี่ปุ่น แอฟริกาใต้ รัสเซีย คาซัคสถาน อินเดีย เกาหลี ไต้หวัน เวเนซูเอลา อาร์เจนตินา ยูเครน แอลจีเลีย อินโดนีเซีย โรมาเนีย และ สโลวัก รวมทั้งหมด 10 รายการ เฉพาะที่นำเข้าเพื่อนำไปรีดเย็นต่อ สำหรับใช้ในอุตสาหกรรมต่อเนื่องประเทศยานยนต์ และชิ้นส่วนรถยนต์ เครื่องใช้ไฟฟ้า เหล็กเคลือบสังกะสีสำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้า และเหล็กแผ่นเคลือบสังกะสีที่เข้มงวดเรื่องคุณภาพขอบเหล็ก ทั้งนี้ โดยระหว่างวันที่ 21 ก.ค. 2547 ถึง 20 ก.ค. 2548 ให้นำเข้าไม่เกิน 448,000 ตัน ช่วงระหว่าง 21 ก.ค. 2548 ถึง 20 ก.ค. 2549 ให้นำเข้าได้ไม่เกิน 460,000 ตัน และลดลงในปีต่อไป และเมื่อพิจารณาถึงการเปลี่ยนแปลงของมูลค่าการนำเข้าในไตรมาสที่ 1 เทียบกับระยะเดียวกันของก่อน ผลิตภัณฑ์ที่มีการขยายตัวเพิ่มมากที่สุด ได้แก่ เหล็กโครงสร้างรูปพรรณรีดร้อน เพิ่มขึ้น ร้อยละ 204.84 รองลงมาคือ ท่อเหล็กไร้ตะเข็บ เพิ่มขึ้น ร้อยละ 170.87 และ ท่อเหล็กมีตะเข็บ เพิ่มขึ้น ร้อยละ 156.23 รายละเอียดตามตารางที่ 2 ตารางที่ 2 : ปริมาณและมูลค่าการนำเข้าเหล็กและเหล็กกล้าที่สำคัญในไตรมาสที่ 1 ปี 2548 เทียบกับไตรมาสที่ 1 ปี 2547 ผลิตภัณฑ์ ไตรมาสที่ 1 ไตรมาสที่ 1 อัตราการ ตลาดนำเข้า ปี 2548 ปี 2547 เปลี่ยนแปลง ที่สำคัญ (ร้อยละ) ปริมาณ มูลค่า ปริมาณ มูลค่า ปริมาณ มูลค่า ผลิตภัณฑ์เหล็กกึ่งสำเร็จรูป 1,594,539 27,629 1,445,190 17,770 10.33 55.48 รัสเซีย,จีน (Semi-Finished Products) - เหล็กแท่งเล็กบิลเล็ต (Billet) 672,466 10,394 602,136 7,335 11.68 41.71 รัสเซีย,จีน - เหล็กแท่งแบน (Slab) 865,899 16,344 543,962 6,611 59.18 147.24 รัสเซีย,จีน - อื่นๆ (Others) 56,175 891 299,092 3,825 -81.22 -76.71 บราซิล,จีน เหล็กทรงยาว 172,638 4,116 120,720 2,023 43.01 103.48 จีน,ญี่ปุ่น (Long Products ) - เหล็กเส้น (Bar) 53,929 1,366 33,207 633 62.4 115.88 ญี่ปุ่น,จีน - เหล็กโครงสร้างรูปพรรณ 5,854 203 2,488 67 135.3 204.84 เยอรมนี,ญี่ปุ่น รีดร้อน (HR sections ) - เหล็กลวด (Wire rods) 112,855 2,547 85,024 1,323 32.73 92.44 จีน,ญี่ปุ่น เหล็กทรงแบน 1,165,221 32,136 1,067,740 19,813 9.13 62.2 ญี่ปุ่น,จีน (Flat Products ) เหล็กแผ่นรีดร้อน 670,316 14,830 658,326 9,159 1.82 61.91 ญี่ปุ่น,จีน (Hot-Rolled Flat Products) - เหล็กแผ่นหนารีดร้อน 33,096 956 27,751 542 19.26 76.42 ญี่ปุ่น,ไต้หวัน (HR plate) - เหล็กแผ่นบางรีดร้อน 465,014 9,803 521,628 6,829 -10.85 43.53 ญี่ปุ่น,จีน (HR sheet) - เหล็กแผ่นบางรีดร้อนชนิด 172,205 4,072 108,946 1,788 58.06 127.7 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ ผ่านการกัดล้างและชุบน้ำมัน (HR sheet P&O ) เหล็กแผ่นรีดเย็น 172,949 6,868 150,278 4,164 15.09 64.93 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ (Cold-Rolled Flat Products) - เหล็กแผ่นรีดเย็น 147,344 4,474 133,102 2,933 10.7 52.54 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ (CR carbon steel) - เหล็กแผ่นรีดเย็นไร้สนิม 25,605 2,394 17,175 1,231 49.08 94.45 ญี่ปุ่น,แอฟริกาใต้ (CR stainless steel) เหล็กแผ่นเคลือบ 321,956 10,438 259,136 6,489 24.24 60.85 ญี่ปุ่น (Coated Steel Products) - เคลือบสังกะสีแบบจุ่มร้อน 190,870 5,628 126,928 2,820 50.38 99.56 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ (Galv. Sheet (HDG)) - เคลือบสังกะสีด้วยไฟฟ้า 38,363 1,235 27,735 680 38.32 81.64 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ (Galv. Sheet (EG)) - เคลือบดีบุก (Tin plate) 25,821 968 31,081 858 -16.92 12.8 เกาหลีใต้,ญี่ปุ่น - ไม่ได้เคลือบดีบุก (Tin free) 7,827 278 6,458 164 21.2 69.02 เกาหลีใต้,อังกฤษ - อื่นๆ (Others) 59,074 2,329 66,934 1,966 -11.74 18.43 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ ท่อเหล็ก (Pipe) 116,879 5,853 79,656 2,197 46.73 166.37 เยอรมนี - ท่อเหล็กไร้ตะเข็บ 84,210 4,123 63,148 1,522 33.35 170.87 เยอรมนี,ญี่ปุ่น (Pipe-Seamless) - ท่อเหล็กมีตะเข็บ (Pipe-Welded) 32,688 1,730 16,508 675 97.9 156.23 ญี่ปุ่น,เกาหลีใต้ รวม 3,049,276 69,734 2,713,305 41,803 12.38 66.81 ญี่ปุ่น,รัสเซีย ที่มา : กรมศุลกากรการส่งออก มูลค่าและปริมาณการส่งออกเหล็กและเหล็กกล้าในช่วงไตรมาสที่ 1 ปี 2548 มีจำนวนประมาณ 15,478 ล้านบาท และ 552,327 เมตริกตัน โดยมีอัตราการเปลี่ยนแปลงมูลค่าและปริมาณการส่งออกเพิ่มขึ้นร้อยละ 74.09 และ 34.37 ตามลำดับ ซึ่งตลาดส่งออกที่สำคัญของไทยในช่วงนี้คือ จีนและมาเลเซีย ผลิตภัณฑ์ที่มีการมูลค่าการส่งออกมากที่สุด 3 อันดับแรก ได้แก่ เหล็กแผ่นบางรีดร้อน เหล็กแผ่นรีดเย็น และเหล็กแผ่นรีดเย็นไร้สนิม โดยมีมูลค่า 3,479 2,815 และ 2,127 ล้านบาท ตามลำดับ และเมื่อพิจารณาถึงการเปลี่ยนแปลงของมูลค่าการส่งออกในช่วงไตรมาสที่ 1 นี้เทียบกับระยะเดียวกันของปีก่อน ผลิตภัณฑ์ที่มีการขยายตัวเพิ่มมากที่สุด ได้แก่ เหล็กแผ่นหนารีดร้อน เหล็กแผ่นบางรีดร้อน และ เหล็กแผ่นบางรีดร้อนชนิดผ่านการกัดล้างและชุบน้ำมัน เพิ่มขึ้น ร้อยละ 4,055.36 2,401.90 และ 370.45 ตามลำดับ รายละเอียดตามตารางที่ 3ตารางที่ 3 : ปริมาณและมูลค่าการส่งออกเหล็กและเหล็กกล้าที่สำคัญในไตรมาสที่ 1 ปี 2548 เทียบกับไตรมาสที่ 1 ปี 2547 ผลิตภัณฑ์ ไตรมาสที่ 1 ไตรมาสที่ 1 อัตราการ ตลาดส่งออก ปี 2548 ปี 2547 เปลี่ยนแปลง ที่สำคัญ (ร้อยละ) ปริมาณ มูลค่า ปริมาณ มูลค่า ปริมาณ มูลค่า ผลิตภัณฑ์เหล็กกึ่งสำเร็จรูป 6,372 90 22,829 275 -72.09 -67.18 เวียดนาม (Semi-Finished Products) - เหล็กแท่งเล็กบิลเล็ต (Billet) 6,300 89 22,445 267 -71.93 -66.73 เวียดนาม - เหล็กแท่งแบน (Slab) 0 0 0 0 0 0- - อื่นๆ (Others) 72 1 384 8 -81.23 -81.91 ลาว,อเมริกา เหล็กทรงยาว (Long Products ) 77,984 1,716 68,338 1,129 14.11 52.02 ออสเตรเลีย,มาเลเซีย - เหล็กเส้น (Bar) 6,537 122 6,455 108 1.27 12.42 กัมพูชา,ลาว - เหล็กโครงสร้างรูปพรรณ 68,969 1,544 61,092 1,004 12.89 53.69 ออสเตรเลีย,มาเลเซีย รีดร้อน (HR sections ) -เหล็กลวด (Wire rods) 2,478 51 791 16 213.13 211.86 ออสเตรเลีย เหล็กทรงแบน (Flat Products ) 425,442 11,903 261,340 6,027 62.79 97.49 จีน เหล็กแผ่นรีดร้อน 267,807 5,745 24,569 443 990.04 1,197.91 จีน,สเปน (Hot-Rolled Flat Products) - เหล็กแผ่นหนารีดร้อน 40,536 945 1,200 23 3,277.35 4,055.36 อเมริกา,สเปน (HR plate) - เหล็กแผ่นบางรีดร้อน 163,301 3,479 7,846 139 1,981.32 2,401.90 จีน,สเปน (HR sheet) - เหล็กแผ่นบางรีดร้อนชนิด 63,970 1,321 15,522 281 312.12 370.45 อเมริกา,จีน ผ่านการกัดล้างและชุบน้ำมัน (HR sheet P&O ) เหล็กแผ่นรีดเย็น 124,732 4,942 185,593 4,325 -32.79 14.27 มาเลเซีย (Cold-Rolled Flat Products) - เหล็กแผ่นรีดเย็น 100,263 2,815 165,520 2,930 -39.43 -3.93 มาเลเซีย,ฮ่องกง (CR carbon steel) - เหล็กแผ่นรีดเย็นไร้สนิม 24,469 2,127 20,073 1,395 21.9 52.51 ฮ่องกง,มาเลเซีย (CR stainless steel) เหล็กแผ่นเคลือบ 32,903 1,215 51,178 1,259 -35.71 -3.48 เวียดนาม ( Coated Steel Products) - เคลือบสังกะสีแบบจุ่มร้อน 8,983 335 17,974 473 -50.02 -29.23 พม่า,ลาว (Galv. Sheet (HDG)) - เคลือบสังกะสีด้วยไฟฟ้า 5,809 176 15,757 351 -63.13 -49.79 อเมริกา,ฮ่องกง (Galv. Sheet (EG)) - เคลือบดีบุก (Tin plate) 475 25 4,358 32 -89.11 -22.59 เวียดนาม,พม่า - ไม่ได้เคลือบดีบุก (Tin free) 0 0 0 0 0 0- - อื่นๆ (Others) 17,636 680 13,090 403 34.73 68.54 เวียดนาม,พม่า ท่อเหล็ก (Pipe) 42,529 1,769 58,548 1,460 -27.36 21.16 อเมริกา - ท่อเหล็กไร้ตะเข็บ 10,110 574 9,664 400 4.61 43.34 ญี่ปุ่น,ซาอุดิอาระเบีย (Pipe-Seamless) - ท่อเหล็กมีตะเข็บ (Pipe-Welded) 32,419 1,195 48,884 1,059 -33.68 12.78 อเมริกา,ออสเตรเลีย รวม 552,327 15,478 411,055 8,891 34.37 74.09 จีน,มาเลเซีย ที่มา : กรมศุลกากร2. สรุป สถานการณ์เหล็กในช่วงไตรมาสที่ 1 ปี 2548 ในประเทศชะลอตัวลงเล็กน้อยเมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีก่อน โดยในส่วนของเหล็กทรงยาวชะลอตัวลงเล็กน้อยเนื่องจากภาวะอสังหาริมทรัพย์โดยเฉพาะในโครงการหมู่บ้านจัดสรรของภาคเอกชนในช่วงนี้ตลาดค่อนข้างซบเซา แต่ในส่วนของการก่อสร้างในโครงการขนาดใหญ่ของภาครัฐยังคงมีอยู่อย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้ เนื่องจากปัจจัยต่างๆ เช่น ปัญหาภัยแล้งที่ครอบคลุมถึง 60 จังหวัดในปีนี้ และการปรับราคาขึ้นของน้ำมันดีเซลทำให้ประชาชนจำเป็นต้องเตรียมเงินสำหรับค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ ในส่วนของสภาวะเหล็กทรงแบนค่อนข้างทรงตัว โดยการผลิตและความต้องการใช้ในประเทศลดลง แต่ปริมาณการนำเข้าและส่งออกกลับขยายตัวเพิ่มขึ้น ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจาความต้องการของอุตสาหกรรมต่อเนื่อง เช่น ยานยนต์ ไฟฟ้า ที่ใช้เหล็กประเภทนี้เป็นวัตถุดิบยังคงมีอยู่ โดยปริมาณการผลิตเหล็กและเหล็กกล้าที่สำคัญในไตรมาสนี้ลดลงร้อยละ 7.96 การใช้ในประเทศลดลง ร้อยละ 6.83 โดยเหล็กทรงแบนมีการใช้ในประเทลดลง ร้อยละ 11.87 และเหล็กทรงยาวลดลง ร้อยละ 6.83 สำหรับมูลค่าและปริมาณการนำเข้าก็ยังคงขยายตัวเพิ่มขึ้นร้อยละ 66.81 และ 12.38 ตามลำดับ ส่วนใหญ่จะเป็นการนำเข้าเหล็กแท่งแบนจากประเทศรัสเซียและจีนเพื่อเป็นวัตถุดิบในการผลิตเหล็กแผ่นรีดร้อนซึ่งมีการส่งออกในช่วงไตรมาสนี้เพิ่มมากขึ้น โดยการส่งออกในช่วงไตรมาสนี้มีการขยายตัวเพิ่มขึ้นทั้งมูลค่าและปริมาณเพิ่มขึ้นร้อยละ 74.09 และ 34.37 ตามลำดับ สำหรับสถานการณ์เหล็กในประเทศจีน พบว่าในช่วงไตรมาสแรกของปี 2548 ประเทศจีนมีการนำเข้าแร่เหล็กทั้งสิ้น 63.2 ล้านตัน เพิ่มขึ้นร้อยละ 25 ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะว่าผู้ผลิตกังวลผลกระทบจากการปรับตัวของราคาแร่เหล็กที่จะเพิ่มขึ้นอีก ร้อยละ 71.5 ซึ่งจะมีผลตั้งแต่ 1 เมษายน 2548 เป็นต้นไป ดังนั้นผู้ผลิตจึงเร่งนำเข้าแร่เหล็กไว้เพื่อเก็บเป็นสต๊อก ขณะเดียวกันรัฐบาลจีนได้ประกาศปิดโรงงานเหล็กที่ไม่ได้มาตรฐานในเรื่องการรักษาสิ่งแวดล้อม 345 แห่ง ซึ่งสาเหตุของการปิดโรงงานเพื่อการกำจัดทิ้งกำลังการผลิตเก่าที่ไม่ได้คุณภาพ ซึ่งทำให้ขณะนี้ประเทศจีนมีโรงงานเหล็กที่มีขนาดใหญ่ที่สุด 66 โรงงาน มีกำลังการผลิตรวมแล้วคิดเป็นเกือบร้อยละ 85 ของกำลังการผลิตทั้งประเทศ และมี 61 โรงงานเป็นโรงงานที่มีกำลังการผลิตมากกว่า 1 ล้านตันต่อปี ขณะเดียวกันปริมาณ (ยังมีต่อ)