ประชาชน ระหว่างภาคประชาสังคม ภาคทุน และภาครัฐด้วย (อนุมาตรา (2)) 4.3 โครงสร้างของสำนักงานการจัดโครงสร้าง สำนักงานมีโครงสร้างหรือมีหน่วยงานย่อยของสำนักงานให้เป็นไปตามที่คณะกรรมการกำหนด อย่างไรบ้าง ยังไม่ชัดเจน5. กองทุนเพื่อการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ฯ ควรมีการสนับสนุนงบประมาณในกิจกรรม5.1 วัตถุประสงค์ เพิ่มเติมวัตถุประสงค์ในการ และค่าใช้จ่ายในการให้ประชาชนเข้ามีส่วนร่วมดำเนินงานของกองทุนให้มีการสนับสนุนกิจการ ควรกำหนดถึงการจัดกิจกรรมและการประชาสัมพันธ์การมีส่วนร่วมของประชาชนด้วย เรื่องการมีส่วนร่วมของประชาชนด้วย5.2 การบริหารกองทุนเพิ่มเติมวรรคสอง เสนอให้มีคณะกรรมการบริหารกองทุนโดยเฉพาะ ของมาตรา 23 “การบริหารกองทุนให้เป็นไปตามระเบียบที่คณะกรรมการกำหนด” 5.3 รายได้ของกองทุน เพิ่มเติม อนุมาตรา (1) รัฐต้องมาอุดหนุนรายได้ของกองทุนเป็นหลัก“ทุนประเดิมที่รัฐบาลจัดสรรให้” 6.บทลงโทษเพิ่มเติม มาตรา 25 ”ผู้ใดฝ่าฝืน หากไม่มีบทลงโทษกฎหมายก็จะอ่อนแอและบังคับหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรา 5 วรรคสอง ต้องระวาง ใช้ลำบาก ควรมีบทกำหนดโทษเพื่อให้มีผลบังคับใช้โทษปรับตั้งแต่หกพันบาทแต่ไม่เกินหนึ่งหมื่นสี่พันบาท” 5. ความเห็นและข้อเสนอแนะ เพื่อให้การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนเป็นไปอย่างมีประสิทธิผลตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน จึงมีข้อเสนอแนะ ดังนี้ 5.1 ข้อเสนอแนะด้านกฎหมาย 5.1.1 กำหนดมาตรการทางกฎหมายให้สิทธิอุทธรณ์แก่ประชาชนที่ถูกปฏิเสธการมีส่วนร่วม 5.1.2 โครงสร้างกฎหมายเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชาชนจะต้องกำหนดกติกาขอบข่ายการมีส่วนร่วมและวิธีการมีส่วนร่วมให้ชัดเจนด้วย 5.1.3 จัดความสัมพันธ์ ความเชื่อมโยงระหว่างกฎหมายในกลุ่มการมีส่วนร่วมด้วยกันเองให้ชัดเจนและเหมาะสมยิ่งขึ้น 5.1.4 กำหนดวิธีปฏิบัติของเทคนิคการมีส่วนร่วมอย่างชัดเจน เพื่อประโยชน์ในทางปฏิบัติ 5.1.5 การแต่งตั้งคณะกรรมการที่ปรึกษาในโครงการต่างๆ จะต้องมีตัวแทนของภาคประชาชนร่วมเป็นกรรมการด้วย 5.1.6 เร่งดำเนินการจัดทำรายละเอียดของพระราชบัญญัติเรื่อง องค์การอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและด้านคุ้มครองผู้บริโภค ตลอดจนรายละเอียดของกระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนให้เสร็จสิ้นโดยเร็ว เพื่อเป็นตัวอย่างเกี่ยวกับเรื่องนี้ 5.1.7 เร่งรัดและผลักดันให้มีพระราชบัญญัติการมีส่วนร่วมของประชาชน พ.ศ. ... (กรณีนี้สภาที่ปรึกษาฯ ได้ส่งร่าง พ.ร.บ.การมีส่วนร่วมฯ มาพร้อมนี้) 5.2 ข้อเสนอแนะระดับนโยบายของรัฐ 5.2.1 รัฐบาลพึงแสดงเจตนารมณ์ การสนับสนุนและการให้ความสำคัญต่อการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างชัดแจ้ง ด้วยการประกาศนโยบายการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนอย่างเปิดเผยและอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติของข้าราชการประจำและมีความจริงใจและจริงจัง ในการสนับสนุนการปฏิบัติตามนโยบายดังกล่าว 5.2.2 รัฐบาลพึงแสดงบทบาทตัวอย่างให้ประจักษ์ (Role Modeling) ด้วยการส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายระดับชาติ การสร้างกฎ และการอนุมัติโครงการต่างๆ ของรัฐบาล และนำความเห็นของประชาชนไปใช้ประโยชน์อย่างจริงจัง อันจะช่วยให้ประชาชนเห็นว่าความคิดเห็นของตนมีค่า ซึ่งจะเป็นแรงจูงใจให้ประชาชนสนใจเข้ามีส่วนร่วมมากยิ่งขึ้น 5.2.3 รัฐบาลพึงให้การสนับสนุนด้านงบประมาณและสิ่งอำนวยความสะดวกอื่นๆ เพื่อส่งเสริมกิจกรรมการมีส่วนร่วมของประชาชนให้เข้มแข็งยิ่งขึ้น รวมตลอดจนการจัดตั้งคณะกรรมการและกองทุนสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชน 5.3 ข้อเสนอแนะด้านวัฒนธรรมทางการเมืองและความพร้อมของประชาชน 5.3.1 การรับฟังความคิดเห็นของประชาชน ในรูปแบบต่างๆ เช่น การจัด โครงการฝึกอบรม / สัมมนาเชิงปฏิบัติการด้านการมีส่วนร่วมของประชาชน เนื่องจากในปัจจุบันยังเป็นสิ่งใหม่ไม่ชัดเจน ควรจัดให้มีการเพิ่มทักษะด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนที่มีความเหมาะสมกับแต่ละโครงการพัฒนา 5.3.2 การกำหนดจำนวนคณะกรรมการการมีส่วนร่วมของประชาชน ไม่ควรมีจำนวนมากเกินไป ควรมีจำนวน 9-15 คน เพื่อให้เกิดความคล่องตัว การดำเนินการต่างๆ ไม่ล่าช้าทันต่อเหตุการณ์ 5.3.3 การจัดทำคู่มือเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชาชน เพื่อเพิ่มพูนความรู้ความเข้าใจ และอำนวยความสะดวกในเชิงปฏิบัติแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้มีหน้าที่ความรับผิดชอบ และประชาชนผู้สนใจในกระบวนการเข้ามีส่วนร่วม คู่มือดังกล่าวนี้ นอกจากบรรจุสาระสำคัญ เช่น วัตถุประสงค์ ประโยชน์ ระดับและเครื่องมือการมีส่วนร่วมแล้ว ยังจำเป็นจะต้องบรรจุกระบวนการหรือขั้นตอนการจัดให้มีส่วนร่วมของประชาชนด้วย 5.3.4 การส่งเสริมและรณรงค์ให้ประชาชนได้ทราบและตระหนักในเรื่องสิทธิและหน้าที่ของพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยและการใช้สิทธิที่มี โดยเฉพาะเรื่องการมีส่วนร่วม 5.3.5 ให้การเผยแพร่และสนับสนุนสื่อมวลชนให้เป็นสื่อกลางในกระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชน 5.3.6 ควรสนับสนุนโครงการวิจัย เรื่อง การมีส่วนร่วมของประชาชนเพื่อเป็นองค์ความรู้ในการศึกษาค้นคว้า และนำมาประยุกต์ใช้ในสังคมไทย 5.3.7 ประชาชนควรจะต้องรวมตัวกันอย่างเข้มแข็ง มีการจัดองค์กรอย่างเป็นระบบ และแบ่งหน้าที่แต่ละฝ่ายให้ชัดเจน เพื่อเป็นพลังต่อสู้กลุ่มผู้มีอิทธิพลโดยสันติวิธี สิ่งสำคัญของภาคประชาชนที่จะนำไปสู่ความสำเร็จในกระบวนการมีส่วนร่วม ในสถานการณ์ที่มีผู้มีอิทธิพลคอยขัดขวาง คือ มีข้อมูลข่าวสารที่ดีและมีองค์ความรู้ที่ดีในเรื่องนั้น โดยสรุปในสถานการณ์มีกลุ่มผู้มีอิทธิพล การมีส่วนร่วมของประชาชนจำเป็นต้องมีการรวมตัวกันอย่างเข้มแข็ง มีการจัดองค์กรอย่างเป็นระบบ มีข้อมูลข่าวสารและมีองค์ความรู้ที่ดี เกี่ยวกับเรื่องนั้น 5.3.8 การที่จะสร้างความกระตือรือร้นและให้ความสนใจในการมีส่วนร่วม จำเป็นจะต้องสร้างความรู้ความเข้าใจทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตยเป็นพื้นฐานเป็นลำดับแรกก่อน จากนั้นจึงสร้างแรงจูงใจเกี่ยวกับการมีส่วนร่วม จะเห็นได้ว่าประชาธิปไตยเป็นพื้นฐานและการมีส่วนร่วมเข้ามาเป็นส่วนสนับสนุนให้ประชาธิปไตยมีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ดังนั้น จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องให้ความรู้ความเข้าใจแก่ประชาชนในเรื่องหลักการ แนวคิด การดำเนินการ ในระบอบประชาธิปไตยแล้ว จึงให้แนวคิดและกระบวนการการมีส่วนร่วมของประชาชน ซึ่งจะเป็นแรงจูงใจและกระตุ้นให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมตามเจตนารมณ์รัฐธรรมนูญและเสริมสร้างให้ประชาธิปไตยในประเทศไทยมีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น 5.4 ข้อเสนอแนะบทบาทของสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 5.4.1 สภาที่ปรึกษาฯ ควรมีการศึกษา รวบรวมสภาพปัญหา สาเหตุ แนวทางแก้ไขและข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมเพื่อเสนอต่อคณะรัฐมนตรี เพื่อกำหนดเป็นนโยบายของรัฐและนำไปสู่การจัดทำ“แผนแม่บทแห่งชาติว่าด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชน” 5.4.2 สภาที่ปรึกษาฯ ควรเป็นศูนย์รวมและเป็นแกนหลักในการผลักดันและกระตุ้นให้เกิดกระบวนการการมีส่วนร่วมของประชาชนในสังคมไทย โดยประสานงานกับภาครัฐ องค์กรอิสระภาคเอกชน และองค์กรประชาชน เพื่อร่วมกันกำหนดแนวทาง ขั้นตอนการดำเนินงานที่จะนำไปสู่การปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม โดยเฉพาะตามแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ ในหมวด 5 ของรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน 5.4.3 รณรงค์ ประชาสัมพันธ์ ให้ความรู้ เรื่องการมีส่วนร่วมของประชาชนในทุกรูปแบบอย่างต่อเนื่อง สื่อสัมพันธ์และการสร้างความเข้าใจ ถือเป็นจุดสำคัญในการจุดประกายที่จะก่อให้ เกิดความรู้สึกที่อยากจะเข้ามาร่วมในกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน ที่มา: สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ www.nesac.or.th, โทร.02-612-9222 ต่อ 118, 119 โทรสาร.02-612-6918-9