นายนริศ ชัยสูตร ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง เปิดเผยว่า ปัจจุบันระบบบำเหน็จบำนาญได้มีการพัฒนามาระดับหนึ่งแล้วสำหรับแรงงานในระบบจำนวนประมาณ 12 ล้านคน และเพื่อให้เกิดความครอบคลุมครบถ้วน เพื่อให้กำลังแรงงานของประเทศทั้งหมดจำนวนประมาณ 35 ล้านคน มีระบบบำเหน็จบำนาญอย่างถ้วนทั่ว สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง จึงได้มีแผนที่จะดำเนินการศึกษา เรื่อง ระบบการออมเพื่อการชราภาพสำหรับแรงงานนอกระบบ หรือ ระบบบำเหน็จบำนาญของแรงงานนอกระบบ
นโยบายการออม ซึ่งนอกจากจะเป็นเครื่องมือหรือมาตรการทางการคลังที่สำคัญในการพัฒนาการระดมเงินออมของประเทศ และพัฒนาตลาดเงิน ตลาดทุน เพื่อการพัฒนาประเทศ โดยผ่านระบบกองทุนเพื่อบำเหน็จบำนาญต่าง ๆ แล้ว ยังสามารถทำหน้าที่เป็นระบบโครงข่ายความคุ้มครองทางสังคม หรือที่เรียกกันว่า Social Sofety Net ที่สำคัญด้วย ดังนั้น สศค. จึงได้ร่วมมือกับกระทรวงแรงงาน โดยได้รับการสนับสนุนจากกองทุนอาเซ็มและธนาคารโลก เริ่มต้นศึกษาแนวทางในการส่งเสริมการออมมาตั้งแต่ปี 2546 และจนกระทั่งถึงปัจจุบันได้ทำการศึกษาเสร็จเรียบร้อยแล้ว 4 โครงการ คือ
1. การศึกษาความเสี่ยงและผลกระทบทางสังคมของประเทศไทย : การวิเคราะห์ข้อมูลผลการสำรวจภาคครัวเรือนและรายบุคคล
2. การศึกษาความเหมาะสมของระบบการออมเพื่อสวัสดิการ และการชราภาพสำหรับแรงงานนอกระบบโดยใช้กลไกชุมชนในการดำเนินการ
3. การศึกษาความเสี่ยงและความคุ้มครองทางสังคมสำหรับแรงงานนอกระบบของประเทศไทย : ทางเลือกสำหรับรูปแบบการออมและการออมเพื่อการเกษียณอายุ
4. โครงการนำร่องการสร้างกองทุนสวัสดิการและการชราภาพของชุมชน
ผลการศึกษาทั้ง 4 โครงการดังกล่าวชี้ให้เห็นว่า ควรใช้นโยบายการออมเป็นยุทธศาสตร์ที่สำคัญในการสร้างระบบบำเหน็จบำนาญให้แก่แรงงานนอกระบบ และควรเป็นระบบ Social Insurance (คือเป็นระบบกองทุนการออม) เพราะแรงงานนอกระบบมีศักยภาพในการพึ่งตนเองได้
นอกจากนี้ เพื่อเป็นการรับฟังความคิดเห็นของสังคม ในเรื่องนี้ สศค. ได้จัดให้มีการเสวนาทางวิชาการ หรือ FPO Forum เรื่อง การจัดการความเสี่ยงและความเปราะบางทางสังคมกับนโยบายการออม เมื่อวันศุกร์ที่ 10 มีนาคม 2549 ผู้เสวนาประกอบด้วย ดร.อัมมาร์ สยามวาลา ผอ. สมสุข บุญญบัญชา จากสถาบันพัฒนาองค์กร ชุมชน ดร.ไมตรี วสันติวงศ์ นักวิชาการอิสระ และนายกฤษฎา อุทยานิน รอง ผอ. สศค. ผลสรุปของการเสวนา สรุปได้ชัดเจนว่า ในการป้องกันความเสี่ยงและความเปราะบางทางสังคมในเรื่องการประกันรายได้ที่เพียงพอให้แก่แรงงานนอกระบบ ควรใช้มาตรการการออม และควรให้มีการบริหารจัดการกันเอง ในระดับชุมชน ซึ่งทั้งนี้ต้องการการสนับสนุนที่เหมาะสมของภาครัฐในเรื่องเทคนิควิชาการต่าง ๆ ด้วย
แผนการศึกษาในลำดับต่อไป
สศค. จะดำเนินการศึกษา เรื่อง การส่งเสริมนโยบายการออมภาคครัวเรือนในรูปแบบของกองทุนการออมชุมชน ซึ่งเป็นเครื่องมือการออมที่เหมาะสมสำหรับแรงงานนอกระบบ โดยศึกษาละเอียดในประเด็นสำคัญต่าง ๆ อาทิ เช่น 1) สถานะหรือสภาพทางกฎหมายของกลุ่มการออมชุมชน 2) ความมั่นคงยั่งยืนของกองทุน 3) การควบคุมความเสี่ยงทั้งทางด้าน Credit risk และ Operational risk 4) บทบาทความร่วมมือสนับสนุนขององค์กรหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาครัฐบาล และอื่นๆ
ระยะเวลาดำเนินการ
คาดว่าจะดำเนินการให้ได้ผลการศึกษาที่ชัดเจนเป็นแนวทางในการกำหนดนโยบายได้ภายในเวลา 1 ปี โดยการดำเนินการในลักษณะการทำโครงการนำร่อง และ การจัด workshop ร่วมกับผู้ทรงคุณวุฒิ นักวิชาการด้านกฎหมาย ด้านคณิตศาสตร์ประกันภัย และผู้นำชุมชน หรือผู้นำกลุ่มออมทรัพย์ชุมชน เพื่อให้ได้ผลการศึกษาวิจัยที่มีความเหมาะสมที่จะเป็นระบบการออมเพื่อบำเหน็จบำนาญสำหรับแรงงานนอกระบบ และมีความเป็นไปได้ในทางปฏิบัติต่อไป
--ข่าวกระทรวงการคลัง กลุ่มการประชาสัมพันธ์ สนง.ปลัดกระทรวงการคลัง ฉบับที่ 23/2549 22 มีนาคม 49--
นโยบายการออม ซึ่งนอกจากจะเป็นเครื่องมือหรือมาตรการทางการคลังที่สำคัญในการพัฒนาการระดมเงินออมของประเทศ และพัฒนาตลาดเงิน ตลาดทุน เพื่อการพัฒนาประเทศ โดยผ่านระบบกองทุนเพื่อบำเหน็จบำนาญต่าง ๆ แล้ว ยังสามารถทำหน้าที่เป็นระบบโครงข่ายความคุ้มครองทางสังคม หรือที่เรียกกันว่า Social Sofety Net ที่สำคัญด้วย ดังนั้น สศค. จึงได้ร่วมมือกับกระทรวงแรงงาน โดยได้รับการสนับสนุนจากกองทุนอาเซ็มและธนาคารโลก เริ่มต้นศึกษาแนวทางในการส่งเสริมการออมมาตั้งแต่ปี 2546 และจนกระทั่งถึงปัจจุบันได้ทำการศึกษาเสร็จเรียบร้อยแล้ว 4 โครงการ คือ
1. การศึกษาความเสี่ยงและผลกระทบทางสังคมของประเทศไทย : การวิเคราะห์ข้อมูลผลการสำรวจภาคครัวเรือนและรายบุคคล
2. การศึกษาความเหมาะสมของระบบการออมเพื่อสวัสดิการ และการชราภาพสำหรับแรงงานนอกระบบโดยใช้กลไกชุมชนในการดำเนินการ
3. การศึกษาความเสี่ยงและความคุ้มครองทางสังคมสำหรับแรงงานนอกระบบของประเทศไทย : ทางเลือกสำหรับรูปแบบการออมและการออมเพื่อการเกษียณอายุ
4. โครงการนำร่องการสร้างกองทุนสวัสดิการและการชราภาพของชุมชน
ผลการศึกษาทั้ง 4 โครงการดังกล่าวชี้ให้เห็นว่า ควรใช้นโยบายการออมเป็นยุทธศาสตร์ที่สำคัญในการสร้างระบบบำเหน็จบำนาญให้แก่แรงงานนอกระบบ และควรเป็นระบบ Social Insurance (คือเป็นระบบกองทุนการออม) เพราะแรงงานนอกระบบมีศักยภาพในการพึ่งตนเองได้
นอกจากนี้ เพื่อเป็นการรับฟังความคิดเห็นของสังคม ในเรื่องนี้ สศค. ได้จัดให้มีการเสวนาทางวิชาการ หรือ FPO Forum เรื่อง การจัดการความเสี่ยงและความเปราะบางทางสังคมกับนโยบายการออม เมื่อวันศุกร์ที่ 10 มีนาคม 2549 ผู้เสวนาประกอบด้วย ดร.อัมมาร์ สยามวาลา ผอ. สมสุข บุญญบัญชา จากสถาบันพัฒนาองค์กร ชุมชน ดร.ไมตรี วสันติวงศ์ นักวิชาการอิสระ และนายกฤษฎา อุทยานิน รอง ผอ. สศค. ผลสรุปของการเสวนา สรุปได้ชัดเจนว่า ในการป้องกันความเสี่ยงและความเปราะบางทางสังคมในเรื่องการประกันรายได้ที่เพียงพอให้แก่แรงงานนอกระบบ ควรใช้มาตรการการออม และควรให้มีการบริหารจัดการกันเอง ในระดับชุมชน ซึ่งทั้งนี้ต้องการการสนับสนุนที่เหมาะสมของภาครัฐในเรื่องเทคนิควิชาการต่าง ๆ ด้วย
แผนการศึกษาในลำดับต่อไป
สศค. จะดำเนินการศึกษา เรื่อง การส่งเสริมนโยบายการออมภาคครัวเรือนในรูปแบบของกองทุนการออมชุมชน ซึ่งเป็นเครื่องมือการออมที่เหมาะสมสำหรับแรงงานนอกระบบ โดยศึกษาละเอียดในประเด็นสำคัญต่าง ๆ อาทิ เช่น 1) สถานะหรือสภาพทางกฎหมายของกลุ่มการออมชุมชน 2) ความมั่นคงยั่งยืนของกองทุน 3) การควบคุมความเสี่ยงทั้งทางด้าน Credit risk และ Operational risk 4) บทบาทความร่วมมือสนับสนุนขององค์กรหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาครัฐบาล และอื่นๆ
ระยะเวลาดำเนินการ
คาดว่าจะดำเนินการให้ได้ผลการศึกษาที่ชัดเจนเป็นแนวทางในการกำหนดนโยบายได้ภายในเวลา 1 ปี โดยการดำเนินการในลักษณะการทำโครงการนำร่อง และ การจัด workshop ร่วมกับผู้ทรงคุณวุฒิ นักวิชาการด้านกฎหมาย ด้านคณิตศาสตร์ประกันภัย และผู้นำชุมชน หรือผู้นำกลุ่มออมทรัพย์ชุมชน เพื่อให้ได้ผลการศึกษาวิจัยที่มีความเหมาะสมที่จะเป็นระบบการออมเพื่อบำเหน็จบำนาญสำหรับแรงงานนอกระบบ และมีความเป็นไปได้ในทางปฏิบัติต่อไป
--ข่าวกระทรวงการคลัง กลุ่มการประชาสัมพันธ์ สนง.ปลัดกระทรวงการคลัง ฉบับที่ 23/2549 22 มีนาคม 49--