ภาพรวมอุตสาหกรรมรถยนต์อิหร่าน

ปัจจุบัน อุตสาหกรรมรถยนต์อิหร่านถือเป็นภาคอุตสาหกรรมที่มีการพัฒนาสูงเป็นอันดับสองรองจากอุตสาหกรรมน้ำมันและก๊าซ อิหร่านเป็นประเทศที่ผลิตรถยนต์มากที่สุดในภูมิภาค โดยผลิตรถยนต์ได้ถึงร้อยละ 46 ของรถยนต์ที่ผลิตได้ทั้งหมดในภูมิภาคและประเทศเพื่อนบ้านใกล้เคียง

ในช่วงสิบปีที่ผ่านมา อุตสาหกรรมรถยนต์อิหร่านเติบโตขึ้นอย่างมาก โดยระหว่างปี 1998-2008 อิหร่านเพิ่มปริมาณการผลิตรถยนต์ถึงร้อยละ 445 และมีบริษัทผลิตรถยนต์ใหม่ๆ ก่อตั้งขึ้นมากมายหลายบริษัท โดยรัฐบาลอิหร่านได้ผ่อนปรนกฎหมายปกป้องอุตสาหกรรมรถยนต์ภายในประเทศลง จนบางคนกล่าวว่าอุตสาหกรรมรถยนต์อิหร่านจะมีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 12 ของโลก ในปี 2012

ระหว่างปี 2007-2008 อิหร่านผลิตรถยนต์เป็นอัตราส่วนรถยนต์ 1 คันต่อประชากร 7.17 คน ในขณะที่ระหว่างปี 2001-2002 อิหร่านผลิตรถยนต์เป็นอัตราส่วนรถยนต์ 1 คันต่อประชากร 16.8 คน อิหร่านผลิตรถยนต์เพิ่มขึ้นตามความต้องการของตลาด ที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากจำนวนประชากรรุ่นใหม่ที่มีจำนวนมาก และการขยายตัวของคนเมืองที่ต้องการใช้รถยนต์เป็นพาหนะส่วนตัว

ปัจจุบัน อิหร่านมีบริษัทรถยนต์ทั้งสิ้น 13 บริษัท ซึ่งแต่ละบริษัทมีบริษัทในเครือที่ผลิตรถยนต์แบบต่างๆ และมีโรงงานผลิตรถยนต์ทั้งสิ้น 28 โรงงาน ตั้งอยู่ทั่วประเทศอิหร่าน บริษัท Iran Khodo และบริษัท Saipa เป็นบริษัทผลิตรถยนต์ที่ใหญ่ที่สุดในอิหร่าน ผู้ผลิตรถยนต์ในอิหร่านผลิตรถทั้งสิ้น 6 ชนิด ได้แก่ รถส่วนบุคคล รถขับเคลื่อนสี่ล้อ รถบรรทุก รถโดยสารขนาดใหญ่ รถโดยสารขนาดเล็ก และรถปิกอัพ จากข้อมูลล่าสุดของกระทรวงอุตสาหกรรมและเหมืองแร่อิหร่าน อิหร่านผลิตรถยนต์ทั้งสิ้น 9,965,734 คัน โดยระหว่างปี 2007-2008 อิหร่านผลิตรถยนต์จำนวนทั้งสิ้น 1,146,269 คัน การเพิ่มปริมาณการผลิตของอิหร่าน ก็เพื่อทดแทนรถยนต์เก่าภายในประเทศที่มีอายุการใช้งานกว่า 20 ปี อย่างไรก็ดี รถยนต์ส่วนใหญ่ที่ผลิตภายในประเทศจะเป็นรถส่วนบุคคลเท่านั้น (ดูตารางที่ 1 )

                    2000-01   2001-02   2002-03   2003-04   2004-05    2005-06  2006-2007    2007-2008
Passenger Car       249,076   321,199   462,049   658,545   788,488    839,031    919,375      943,396
Pick-Up              34,665    44,339    51,421    65,400    69,988    125,203    152,936      163,220
4WD                   3,949     5,743     6,453     6,756     5,746      3,817      4,911        9,037
Minibus               2,984     1,160     1,083       362       844      1,104      1,747        2,201
Bus                   2,468     1,591     4,123     4,569     4,045      2,396      4,104        4,134
Trucks                4,438     6,383     7,221    14,824    29,610     32,169     18,535       24,281
Total               297,580   380,500   532,350   750,456   898,721  1,003,720  1,101,608    1,146,269
แหล่งที่มา: “Automotive Industry” Supply Automotive Parts Company’s (SAPCO) รายเดือน

ทั้งนี้ โรงงานผลิตรถยนต์จำนวน 28 แห่งของอิหร่านที่ได้กล่าวมาข้างต้น เป็นบริษัทในเครือของบริษัทรถยนต์หลักจำนวน 13 บริษัท ที่เป็นทั้งของภาครัฐและภาคเอกชน บริษัทผลิตรถยนต์บางราย เช่นบริษัท Kish Khodro เป็นบริษัทผลิตรถยนต์เอกชนรายแรกของอิหร่าน แต่ต่อมารัฐบาลอิหร่านได้ซื้อกิจการไปดำเนินการ ซึ่งในกรณีนี้ บริษัท Kish Khodro ถูกซื้อโดยธนาคารอุตสาหกรรมและเหมืองแร่ อิหร่าน ปริมาณการผลิตในช่วงเก้าเดือนแรกของปีปฏิทินอิหร่าน (เริ่ม 21 มีนาคม) ระหว่างปี 2007-2008

บริษัท Iran Khodro และบริษัท Saipa เป็นบริษัทที่มีส่วนแบ่งการตลาดสูงที่สุดคือร้อยละ 96 ของตลาดรถยนต์ภายในประเทศทั้งหมด ส่วนบริษัทผลิตรถยนต์อื่นๆ ที่เป็นค่ายผู้ผลิตรถยนต์อิสระ เช่น Bahman Group, Kerman Motors, Kish Khodro, Runiran, Traktorsazi, Shahab Khodro และอื่นๆ มีส่วนแบ่งตลาดรวมกันแค่ร้อยละ 3.7

นอกจากนี้ อิหร่านยังเป็นผู้ผลิตอะไหล่รถยนต์รายใหญ่อีกด้วย โดยอุตสาหกรรมอะไหล่รถยนต์ของอิหร่านประกอบด้วยบริษัทประมาณ 1,200 บริษัท ซึ่งบางบริษัทเป็นบริษัทที่เกี่ยวข้องกับบริษัทผู้ผลิตรถยนต์โดยตรง ในขณะที่บางรายเป็นผู้ผลิตอิสระ อุตสาหกรรมอะไหล่รถยนต์ประกอบด้วยผู้ผลิตแบบ Original Equipment Manufacturing (OEM) ซึ่งผลิตอะไหล่รถยนต์ป้อนโรงงาน และแบบ After-Market Part ซึ่งผลิตอะไหล่รถยนต์สำหรับรถยนต์ทั่วไป

นอกจากรถยนต์ที่ผลิตภายในประเทศแล้ว ตั้งแต่ปี 2003 เป็นต้นมา รัฐบาลอิหร่านได้ยกเลิกการห้ามนำเข้ารถยนต์ และลดภาษีนำเข้าจากร้อยละ 147 เหลือร้อยละ 90 ซึ่งอิหร่านได้นำเข้ารถยนต์จากต่างประเทศเป็นจำนวนมาก จากข้อมูลศุลกากรอิหร่านระหว่างปี 2007-2008 อิหร่านนำเข้ารถทุกประเภทเป็นมูลค่า 2,058,016,004 เหรียญสหรัฐฯ ระหว่างปี 2005-2008 อิหร่านนำเข้ารถส่วนบุคคลเพิ่มขึ้นร้อยละ 271

ระหว่างปี 2007-2008 อิหร่านนำเข้ารถส่วยบุคคลเป็นมูลค่า 877 ล้านเหรียญสหรัฐฯ (ดูตารางที่ 3) โดยผู้บริษัทผลิตรถยนต์รายใหญ่เช่น Toyota, Peugeot, BMW, Mercedes Benz, Volkswagen, Hyundai, Mitsubishi เป็นต้น บริษัทเหล่านี้ บุกตลาดอิหร่านโดยการร่วมทุนในการผลิตรถยนต์ เช่นบริษัท Iran Khodro-Peugeot, Saipa-Renault, Aidco Iran-Proton of Malaysia, Khodrosazan Bam-Volkswagen หรือบางบริษัทได้เปิดตัวแทนจำหน่ายในอิหร่านเท่านั้น เช่น BMW Iran เป็นต้น

                                    2005-2006               2006-2007               2007-2008
                              Number   US$ million    Number  US$ million       Number  US$ million
Passenger Cars Imported       11,440        275       30,744       538          42,461       877

ปัจจุบัน มีบริษัทต่างชาติเพียง 6 บริษัทเท่านั้นที่ได้รับอนุญาตให้นำเข้ารถยนต์สู่อิหร่าน ได้แก่ Merchedes Benz, Toyota, BMW, Hyundai, Mitsubishi ตารางที่ 4 แสดงยี่ห้อและรุ่นของรถยนต์ต่างชาติที่จำหน่ายในอิหร่าน

ถึงแม้ว่ารัฐบาลอิหร่านจะมีนโยบายปกป้องอุตสาหรรมรถยนต์ของตน แต่รัฐบาลอิหร่านเน้นคุณภาพรถยนต์เป็นสำคัญ ดังนั้นการนำเข้าอะไหล่รถยนต์จะต้องมีคุณภาพสูงเท่านั้น ทั้งนี้ตลาดรถยนต์และตลาดอะไหล่รถยนต์อิหร่านมีการแข่งขันและการกีดกันทางการค้าสูงมาก ผู้ส่งออกไทยจึงควรศึกษาความเป็นไปได้ก่อนสู่ตลาดอิหร่าน โดยอาจพิจารณาร่วมทุนกับผู้ประกอบการอิหร่านเพื่อผลิตอะไหล่รถยนต์ในอิหร่าน หรือสร้างตลาดใหม่ในอิหร่าน (Blue Ocean) เช่น บุกเบิกตลาดรถปิกอัพที่ยังมีอยู่น้อยและเป็นที่ต้องการในอิหร่าน หรือบุกเบิกเปิดตลาดอู่ซ่อมบำรุงรักษารถยนต์แบบแฟรนไชส์ในอิหร่าน เพื่อเป็นฐานการส่งออกสินค้าอะไหล่รถยนต์ไทยเข้าสู่ตลาดอิหร่าน เป็นต้น

รายงานจาก สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ กรุงเตหะราน

ที่มา: http://www.depthai.go.th