"แก๊งสี่โมง" (แก๊ง 4 โมงเย็น) ถือเป็นคำแสลง หรือ คำเปรียบเทียบ ที่เป็นความหมาย ในแวดวงหุ้นไทย หมายถึง ปรากฏการณ์ที่ SET INDEX หรือราคาหุ้นบางตัว เกิดแรงซื้อ หรือ แรงขาย ที่มีความผันผวนอย่างผิดปกติ ในช่วงเวลาหลัง 4 โมงเย็น ก่อนปิดตลาดของแต่ละวัน
"แก๊งสี่โมง" ไม่ใช่องค์กรลับ หรือกลุ่มคนรวยที่มีเงินมานัดกันเพื่อปั่นหุ้น แต่มาจากจิตวิทยาการลงทุน (sentiment) ที่นักลงทุนจำนวนมากมีพฤติกรรมหมู่ที่คล้ายกันในช่วงเวลาก่อนปิดตลาด เช่น ถ้าหุ้นขึ้นก็ซื้อตาม ถ้าลงก็ขายตาม อย่างนี้เป็นต้น
ทั้งนี้ สามารถอธิบายได้ว่าเป็นคำเรียก "ปรากฏการณ์ที่มีแรงซื้อ หรือ แรงขาย ชุดใหญ่ โผล่เข้ามาช่วงหลัง 4 โมงเย็นเป็นต้นไป" มากกว่าที่จะหมายถึงคนกลุ่มหนึ่งที่นัดกันทำราคาอย่างเป็นขบวนการ
ช่วงเวลาหลัง 16.00 น. ถือเป็นช่วงเวลาสุดท้ายก่อนปิดตลาด โดยมีเวลาเหลือเพียงแค่ 30 นาที ก่อนที่จะถึงช่วง ATC ทำให้กลุ่มนักลงทุนรายวัน (Day trader) ที่ไม่ต้องการเอาหุ้นกลับบ้าน หรือ ไม่มีเงินมากพอจะถือหุ้นข้ามวัน ก็จะทำการเทขายหุ้นออกมาในช่วงเวลาดังกล่าว
รวมถึงพอร์ตของโบรกเกอร์ที่ต้องการ "เคลียร์พอร์ต" หรือ ปิดสถานะภายในวันเดียว ทำให้เกิดความเคลื่อนไหวที่รุนแรงในเวลาใกล้ตลาดปิด
ประกอบกับ ช่วงจังหวะที่ตลาดหุ้นต่างประเทศในเอเชีย ทยอยปิด ยังเหลือตลาดหุ้นไทยเปิดอยู่ ก็ถือเป็นจังหวะที่จะมีการปรับพอร์ต ทั้งฝั่งซื้อและขายของนักลงทุนต่างชาติที่มีสถานะในหุ้นไทย รวมถึงการเปิดของตลาดหุ้นยุโรป ที่เริ่มเปิดช่วงบ่าย เช่นกัน
ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) มีหน้าที่ออกกฎเกณฑ์การซื้อขายหลักทรัพย์ (Trading Rules) และระบบซื้อขาย เพื่อให้ตลาดมีเสถียรภาพ ความเป็นธรรม และความโปร่งใส ไม่ว่าจะเป็น กฎเกี่ยวกับ "มาตรการการซื้อขายผิดปกติ" (Measures for abnormal trading) ตอนที่สภาพการซื้อขาย "ผิดปกติ" ทาง ตลท. จะใช้มาตรการควบคุม อาทิ
-ให้ผู้ซื้อวางเงินสดเต็มจำนวนก่อนซื้อ (Cash Balance)
-ห้ามเอาหลักทรัพย์ผิดปกติ วางเป็นหลักประกัน
-ห้ามหักกลบภายในวัน (ไม่ให้ Net Settlement) เป็นต้น
ทั้งนี้ เมื่อพบการฝ่าฝืนกฎของตลท. ฝ่ายบังคับใช้ (Enforcement) จะทำการสืบสวน รวบรวมหลักฐาน แล้วส่งต่อให้ "คณะอนุกรรมการ ด้านวินัย" พิจารณาและลงโทษตามกระบวนการที่กำหนดไว้
นอกจากนี้ ยังมีมาตรการเตือนผู้ลงทุนเมื่อพบสัญญาณผิดปกติ และจะประสานกับ สำนักงาน ก.ล.ต. เพื่อดำเนินการต่อไป
สำหรับ เครื่องมือที่ใช้กำกับดูแลพฤติกรรม "แก๊งสี่โมง" หรือ การจัดการราคาเพื่อป้องกันพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการบิดเบือนตลาด ก็จะมีเครื่องมือ ดังนี้
-ระบบแจ้งเตือนผิดปกติ (Market Surveillance , Alert Systems) ระบบอัตโนมัติที่ตรวจจับคำสั่งซื้อขายผิดปกติ ปริมาณการซื้อขายที่ผิดวิสัย ประกอบราคาที่เคลื่อนผิดปกติ และอื่นๆ
-มาตรการคำสั่งผิดปกติ (Abnormal Trading Measures) เช่น เมื่อตรวจพบความผิดปกติในหลักทรัพย์ใดหลักทรัพย์หนึ่ง ตลท. อาจกำหนดเงื่อนไขพิเศษ เช่น ให้ซื้อด้วยเงินสด, ห้ามนำหลักทรัพย์ดังกล่าวเป็นหลักประกัน, ห้ามหักลบกันภายในวัน ฯลฯ
-การสอบสวน & บังคับใช้ เมื่อพบสัญญาณตลาดผิดปกติ ตลท. จะทำการรวบรวมหลักฐาน คำสั่งซื้อขาย, บุคคลที่เกี่ยวข้อง ส่งเรื่องไปยังคณะอนุกรรมฯ วินัย คณะกรรมการของ ก.ล.ต. เพื่อพิจารณาลงโทษต่อไป
นอกจากนี้ ที่ผ่านมาทาง ตลท. ยังมีการร่วมมือกับโบรกเกอร์ สมาคมบริษัทหลักทรัพย์ มีการหารือปรับเกณฑ์การดำเนิน "Prop Trade" (proprietary trading) เพื่อป้องกันการใช้โบรกเกอร์เป็นช่องทางให้กลุ่มผู้เล่นสามารถควบคุมราคาผ่านคำสั่งภายในโบรกเกอร์
จากระบบการ กำกับดูแลของ ตลท. ดังที่กล่าวมาแล้วนั้น ไม่ใช่ เป็นการกำกับดูแล เฉพาะช่วงเวลา "แก๊งสี่โมง" เท่านั้น แต่ยังหมายความครอบคลุมถึง การดูแลตลอดทุกช่วงเวลาของการซื้อขาย ไม่ว่าจะเป็นช่วงเช้า-บ่ายด้วยเช่นกัน
"แก๊งสี่โมง" คือ พฤติกรรมหมู่ของนักลงทุน หรือแนวคิดเชิงจิตวิทยาการลงทุนที่มีความคล้ายกันก่อนปิดตลาด
ถ้าเป็นการ "ทำราคาปิด" ให้ผิดธรรมชาติและมีเจตนาเข้าข่ายหลอกลวง ถือเป็นการกระทำที่ผิด พ.ร.บ.หลักทรัพย์ ต้องพิสูจน์เป็นคดี เป็นเรื่อง ๆ ไป
ส่วนคนที่พูดว่า "แก๊งสี่โมง" เป็น กลุ่มคนที่จะมาคอยปั่นหุ้น-ทุบหุ้น นั้น คงเป็นคำพูดของคนที่ไม่เข้าใจตลาดหุ้นอย่างแท้จริง
เพราะหากเปรียบเทียบกับตลาดทุกตลาดหุ้นของสหรัฐฯ ในช่วง ATC ท้ายตลาดจะมีปริมาณการซื้อขายที่มากถึง 1 ใน 3 ของวอลุ่มเทรดทั้งวัน เข้ามารอเข้าคิว ในช่วง random ดังกล่าวอยู่ทุกวัน
การจะบอกว่าตลาดหุ้นไทยมีความผิดปกติของการปั่นหุ้นที่มาจากวอลุ่มที่โป่งพองหลังสี่โมงแบบนี้ คงเป็นเรื่องที่พยายามจะโยงแบบไม่มีข้อมูลที่ถูกต้องอย่างแน่นอน
ธิติ ภัทรยลรดี