💥 จับตาระเบิดเวลาช่องแคบฮอร์มุซ: อิหร่านเอาจริงหรือแค่ขู่ หลังเคยขู่แต่ไม่เอาจริง

มีการคาดการณ์กันว่า อิหร่านอาจตอบโต้การโจมตีโรงงานนิวเคลียร์ด้วยการปิดช่องแคบฮอร์มุซ ซึ่งเป็นช่องทางขนส่งน้ำมันที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลก

ทั้งนี้ รัฐสภาอิหร่านได้ลงมติเมื่อวานนี้ (22 มิ.ย.) ในการอนุมัติการปิดช่องแคบฮอร์มุซ อย่างไรก็ดี การตัดสินใจขั้นสุดท้ายในเรื่องดังกล่าวจะขึ้นอยู่กับคณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติสูงสุดของอิหร่าน และอยาตอลเลาะห์ อาลี คาเมเนอี ผู้นำสูงสุดของอิหร่าน

ที่ผ่านมา อิหร่านเคยขู่ปิดช่องแคบฮอร์มุซมาแล้วหลายครั้ง แต่ก็ยังไม่เคยลงมือจริง แม้แต่ในช่วงสงครามอิหร่าน-อิรักในปี 1984-1988 ซึ่งทั้งสองประเทศโจมตีเรือบรรทุกน้ำมันเพื่อทำลายเศรษฐกิจของอีกฝ่าย จนเป็นเหตุให้กองทัพสหรัฐต้องเข้ามาคุ้มกันกองเรือในภูมิภาคดังกล่าว แต่ ช่องแคบฮอร์มุซก็ไม่เคยถูกปิดอย่างจริงจัง

🔴ช่องแคบฮอร์มุซอยู่ตรงไหน?

ช่องแคบฮอร์มุซเป็นหนึ่งในเส้นทางขนส่งที่สำคัญที่สุดของโลก ซึ่งเชื่อมอ่าวเปอร์เซียเข้ากับทะเลอาหรับ และเป็นจุดควบคุมการขนส่งน้ำมันที่สำคัญที่สุดของโลก ทั้งจากอิหร่าน อิรัก คูเวต กาตาร์ ซาอุดีอาระเบีย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ โดยช่องแคบฮอร์มุซมีความกว้างเพียง 50 กิโลเมตรตรงทางเข้าและทางออก โดยเฉพาะส่วนที่แคบที่สุดมีความกว้างแค่ 33 กิโลเมตร

ข้อมูลจากสำนักงานสารสนเทศด้านการพลังงานของรัฐบาลสหรัฐ (EIA) ระบุว่า ในช่วงครึ่งแรกของปี 2023 มีการขนส่งน้ำมันผ่านช่องแคบฮอร์มุซราว 20 ล้านบาร์เรล/วัน คิดเป็นมูลค่าเกือบ 600,000 ล้านดอลลาร์/ปี

🔴หากปิดช่องแคบฮอร์มุซ ผลกระทบจะเป็นอย่างไร?

ประมาณ 20% ของน้ำมันและก๊าซทั่วโลกมีการขนส่งผ่านช่องแคบฮอร์มุซ การปิดช่องแคบจะส่งผลรุนแรงต่อเศรษฐกิจโลก สร้างความเสียหายต่อการค้าระหว่างประเทศ และทำให้ราคาน้ำมันพุ่งสูงขึ้น

นอกจากนี้ยังอาจทำให้ต้นทุนของสินค้าและบริการทั่วโลกสูงขึ้น และส่งผลกระทบต่อประเทศเศรษฐกิจขนาดใหญ่ของโลก เช่น จีน อินเดีย และญี่ปุ่น ซึ่งเป็นผู้ซื้อรายใหญ่ของน้ำมันดิบที่ต้องผ่านช่องแคบดังกล่าว

เซอร์อเล็กซ์ ยังเกอร์ อดีตหัวหน้าหน่วยข่าวกรอง MI6 ของสหราชอาณาจักร กล่าวกับสำนักข่าว BBC ว่า สถานการณ์เลวร้ายที่สุดของความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลและอิหร่านคือการปิดช่องแคบฮอร์มุซ

"การปิดช่องแคบจะกลายเป็นปัญหาทางเศรษฐกิจครั้งใหญ่ เพราะส่งผลโดยตรงต่อราคาน้ำมัน" เขากล่าว

ด้านนายบาเดอร์ อัล-ซาอิฟ ผู้ช่วยศาสตราจารย์แห่งมหาวิทยาลัยคูเวต และเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิรัฐศาสตร์ของคาบสมุทรอาหรับ กล่าวว่า การปิดช่องแคบฮอร์มุซจะส่งผลโดยตรงต่อเศรษฐกิจโลก เพราะราคาน้ำมันจะพุ่งขึ้น และตลาดหุ้นจะตื่นตระหนก

กลุ่มประเทศเอเชียจะได้รับผลกระทบอย่างหนักเช่นกัน โดยข้อมูลจาก EIA ระบุว่า ในปี 2022 ประมาณ 82% ของน้ำมันดิบและคอนเดนเสท (ไฮโดรคาร์บอนเหลวชนิดเบาที่มักพบร่วมกับก๊าซธรรมชาติ) ที่ผ่านช่องแคบฮอร์มุซ ได้ถูกส่งไปยังประเทศในเอเชีย

ทั้งนี้ จีนเป็นผู้ซื้อน้ำมันของอิหร่านประมาณ 90% ซึ่งหากเกิดภาวะชะงักงัน จีนจะต้องเผชิญทั้งต้นทุนการผลิตและค่าพลังงานที่สูงขึ้น ในช่วงเวลาที่จีนต้องพึ่งพาการส่งออกและการผลิต ขณะที่ประเทศอื่น ๆ ในเอเชียก็ต้องพึ่งพาน้ำมันจากช่องแคบฮอร์มุซเช่นกัน โดยอินเดียนำเข้าน้ำมันดิบเกือบครึ่งหนึ่งและก๊าซธรรมชาติราว 60% ผ่านช่องแคบฮอร์มุซ ขณะที่เกาหลีใต้นำเข้าน้ำมันดิบราว 60% และญี่ปุ่นราว 75%

นอกจากนี้ ผลเสียจะเกิดขึ้นโดยตรงต่อกลุ่มประเทศรอบอ่าวเปอร์เซียที่ต้องพึ่งพาการส่งออกพลังงาน เช่น ซาอุดีอาระเบีย ซึ่งต้องใช้ช่องแคบฮอร์มุซในการส่งออกน้ำมันดิบราว 6 ล้านบาร์เรล/วัน ขณะที่อิหร่านส่งออกน้ำมันราว 1.7 ล้านบาร์เรล/วัน และมีรายได้จากการส่งออกน้ำมันถึง 67,000 ล้านดอลลาร์ในปีงบประมาณที่สิ้นสุดเดือนมี.ค.2025 ซึ่งเป็นรายได้สูงสุดในรอบทศวรรษ

🔴อิหร่านจะปิดช่องแคบฮอร์มุซได้อย่างไร?

ผู้เชี่ยวชาญระบุว่าการปิดช่องแคบฮอร์มุซที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดคือการวางทุ่นระเบิด โดยใช้เรือโจมตีเร็วและเรือดำน้ำ ขณะที่กองทัพเรือของกองกำลังพิทักษ์การปฏิวัติอิสลามของอิหร่าน (IRGC) สามารถโจมตีเรือรบและเรือพาณิชย์ แต่เรือรบขนาดใหญ่ของอิหร่านเองก็อาจตกเป็นเป้าของการโจมตีทางอากาศของสหรัฐ

ผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่า แม้อิหร่านอาจปิดช่องแคบฮอร์มุซได้ชั่วคราว แต่สหรัฐและพันธมิตรสามารถเปิดเส้นทางเดินเรือดังกล่าวในไม่ช้าด้วยการใช้ปฏิบัติการทางทหาร ซึ่งสหรัฐเคยทำเช่นนี้มาก่อน โดยในช่วงสงครามระหว่างอิหร่านและอิรักในปลายทศวรรษ 1980 ซึ่งทั้งสองประเทศโจมตีเรือของแต่ละฝ่ายเพื่อกดดันทางเศรษฐกิจ แต่สหรัฐก็ได้ส่งเรือรบมาคุ้มครองเรือบรรทุกน้ำมันของคูเวต ซึ่งจัดเป็นปฏิบัติการคุ้มครองขบวนเรือใหญ่ที่สุดนับตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่ 2

🔴อิหร่านจะปิดช่องแคบจริงหรือ?

แม้อิหร่านจะขู่ปิดช่องแคบหลายครั้ง แต่ยังไม่เคยลงมือจริง แม้แต่ในช่วงสงครามอิหร่านและอิรักในทศวรรษ 1980 การขนส่งน้ำมันผ่านช่องแคบฮอร์มุซก็ไม่เคยถูกขัดขวางอย่างจริงจัง

นายมาร์โก รูบิโอ รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐ กล่าวว่า การปิดช่องแคบฮอร์มุซเท่ากับเป็นการฆ่าตัวตายทางเศรษฐกิจของอิหร่าน และเรียกร้องให้จีน ซึ่งเป็นพันธมิตรของอิหร่านเข้าแทรกแซง

"ผมขอให้รัฐบาลจีนในกรุงปักกิ่งโทรหาอิหร่าน เพราะพวกเขาต้องพึ่งพาช่องแคบฮอร์มุซเป็นอย่างมาก" นายรูบิโอกล่าวต่อสำนักข่าว Fox News

ผู้เชี่ยวชาญมองว่าจีนคงไม่ยินดีกับการพุ่งขึ้นของราคาน้ำมันหรือการหยุดชะงักของเส้นทางขนส่งน้ำมัน โดยจีนอาจใช้แนวทางการทูตกดดันอิหร่านไม่ให้ปิดช่องแคบฮอร์มุซ

นางวันดานา ฮารี ผู้เชี่ยวชาญด้านพลังงาน กล่าวว่า "อิหร่านมีแต่เสียมากกว่าได้ โดยอิหร่านเสี่ยงที่จะทำให้เพื่อนบ้านผู้ส่งออกน้ำมันและก๊าซต้องกลายเป็นศัตรู และอาจสร้างความไม่พอใจต่อจีน ซึ่งเป็นผู้ซื้อน้ำมันรายใหญ่ หากมีการปิดช่องแคบ"

🔴มีเส้นทางขนส่งน้ำมันอื่นหรือไม่?

ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ประเทศผู้ส่งออกน้ำมันในอ่าวเปอร์เซียได้พัฒนาเส้นทางขนส่งน้ำมันทางเลือกหลายเส้นทาง โดย EIA เปิดเผยว่า ซาอุดีอาระเบียได้เปิดท่อส่งน้ำมัน EastWest ความยาว 1,200 กิโลเมตร ซึ่งสามารถส่งออกน้ำมันได้มากถึง 5 ล้านบาร์เรล/วัน และในปี 2019 ซาอุดีอาระเบียได้ดัดแปลงท่อส่งก๊าซธรรมชาติเพื่อขนส่งน้ำมันดิบ

ด้านสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ได้เชื่อมโยงท่อส่งน้ำมันภายในประเทศไปยังท่าเรือฟูไจราห์บนอ่าวโอมาน ซึ่งรองรับน้ำมันได้ถึง 1.5 ล้านบาร์เรล/วัน ขณะที่อิหร่านเองก็เปิดท่อส่งน้ำมัน GorehJask ในเดือนก.ค.2021 เพื่อขนส่งน้ำมันไปยังอ่าวโอมาน โดยมีศักยภาพรองรับน้ำมันราว 350,000 บาร์เรล/วัน

EIA ประเมินว่า เส้นทางขนส่งน้ำมันทางเลือกเหล่านี้สามารถขนส่งน้ำมันได้รวมกันราว 3.5 ล้านบาร์เรล/วัน หรือราว 15% ของน้ำมันดิบที่ต้องผ่านช่องแคบฮอร์มุซ