ขยะเกาะ ขยะหาด กับความสำคัญวันมหาสมุทรโลก ประเภทขยะบนเกาะ พบและจัดการต่อได้อย่างไร

รวบรวมข้อมูลและเรียบเรียงโดย คุณวิลาวรรณ น้อยภา ผู้อำนวยการฝ่ายทรัพยากรธรรมชาติ สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย

ขยะพลาสติกพบมากสุด ย่อยสลายยาก ได้แก่ ขวดน้ำ (พลาสติก PET) ถุงพลาสติก กล่องโฟม อวน/เชือก ขยะอินทรีย์ พวกเศษอาหาร เปลือกผลไม้ ใบไม้ ส่วนนี้ทำปุ๋ยได้ แต่ต้องจัดการให้ดี ขยะใช้ไม่ได้ เช่น หน้ากากอนามัย ผ้าอ้อม กระดาษทิชชู่ ต้องกำจัดอย่างเหมาะสม วัสดุรีไซเคิลอื่นๆ จำพวกขวดแก้ว กระป๋อง กระดาษ สามารถแยกให้ถูกต้องและนำกลับมาใช้ใหม่ได้ ขณะที่พลาสติกมูลค่าต่ำ ถุงขนม เปลือกลูกอม ไม่มีคนสนใจ ไม่มีคนรับซื้อแต่สามารถรวบรวมส่งเผาเป็นพลังงานได้ ส่วนขยะเป็นพิษ พบถ่านไฟฉาย หลอดไฟ น้ำมันเครื่อง ซึ่งต้องเก็บแยกอย่างให้ปลอดภัย และขยะทะเลที่ลอยมาจากทะเลหรือเรือ มีส่วนทำลายแนวปะการังและสัตว์ทะเล

เก็บขยะเกาะ ปกป้องระบบนิเวศ ปกป้องทะเลของโลก

ขยะที่ตกค้างบนชายหาดหรือในพื้นที่เกาะมีโอกาสสูงที่จะถูกพัดพาลงสู่ทะเล โดยเฉพาะพลาสติก ซึ่งส่งผลกระทบ ทำลายชีวิตสัตว์ทะเลและปะการังได้ การเก็บขยะเกาะและหาด ช่วยลดการไหลลงสู่ท้องทะเล เกาะต่าง ๆ เป็นพื้นที่อ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศ ขยะที่สะสมสามารถเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของชายหาด ทำลายที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ และส่งผลต่อความสมดุลของธรรมชาติ การเก็บขยะเกาะจึงเป็นส่วนสำคัญในการปกป้องระบบนิเวศทะเลและชายฝั่งนักท่องเที่ยวจำนวนมากเลือกจุดหมายปลายทางจากความงดงามของธรรมชาติ หากพื้นที่ทะเลและชายฝั่งเต็มไปด้วยขยะ ย่อมส่งผลต่อภาพลักษณ์ของแหล่งท่องเที่ยว และกระทบต่อเศรษฐกิจในระยะยาว

การเก็บขยะจึงสนับสนุนการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน และช่วยปลุกจิตสำนึกให้ชุมชนและนักท่องเที่ยว เพราะการร่วมกันเก็บขยะ เป็นกิจกรรมที่ช่วยสร้างความเข้าใจและความรู้สึกเป็นเจ้าของพื้นที่ เมื่อทุกคนมีส่วนร่วม การเปลี่ยนแปลงเชิงบวกจะเกิดขึ้นได้จริง

การเก็บขยะบนเกาะ ความสำคัญต่อวันมหาสมุทรโลก (World Oceans Day)

วันที่ 8 มิถุนายนของทุกปี คือ "วันมหาสมุทรโลก" (World Oceans Day) ซึ่งเป็นวันที่ทั่วโลกให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์มหาสมุทร แหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่หล่อเลี้ยงชีวิตและระบบนิเวศของโลกเราอย่างมากมายมหาศาล หนึ่งในกิจกรรมที่มีความสำคัญและเกี่ยวข้องโดยตรงกับการดูแลมหาสมุทร คือ "การเก็บขยะบนเกาะ" โดยเฉพาะในพื้นที่ท่องเที่ยวที่อยู่ใกล้ทะเล

วันมหาสมุทรโลก...มากกว่าวันหนึ่งของปี การเก็บขยะไม่ควรเป็นเพียงกิจกรรมเฉพาะวัน แต่ควรกลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมท้องถิ่นและการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน โดยเฉพาะในพื้นที่เกาะ ซึ่งควรมีโมเดลการจัดการขยะที่ครอบคลุม อาทิ การคัดแยก รวบรวม จัดเก็บ ขนส่ง และใช้ประโยชรีไซเคิลตามแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) กำจัดที่เหมาะสมตามประเภทวัสดุและขยะ การมีส่วนร่วมของภาครัฐ เอกชน และชุมชน (Public-Private-People Partnership) การให้ความรู้และสร้างแรงจูงใจให้กับนักท่องเที่ยวในการรักษาความสะอาด

กระบวนการจัดการขยะเกาะ แลกเปลี่ยนเรียนรู้และปฏิบัติการเก็บขยะ

สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย หรือ TEI ได้มีโอกาสอันดีและเป็นหนึ่งในองค์กรภาคีพี่เลี้ยงด้านวิชาการ จัดกระบวนการเรียนรู้และปฏิบัติการร่วมกับผู้นำและแกนนำชาวเกาะ สนับสนุนการจัดการขยะมูลฝอยโดยชุมชนเป็นฐาน ช่วยออกแบบระบบการจัดการขยะที่เหมาะสมกับเกาะ ซึ่งครอบคลุมทั้งด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม ผ่านหลักสูตร Islands Waste Solution: มุ่งเสริมสร้างความรู้และทักษะการจัดการขยะ ให้แก่ผู้นำชุมชน หน่วยงานท้องถิ่น และผู้ประกอบท่องเที่ยว เสริมสร้างการเรียนรู้ทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบติตั้งแต่การรู้จักแหล่งกำเนิดขยะ ประเมินการเกิดขยะจากกิจกรรมของสถานที่นั้นๆ วิธีเก็บและคัดแยกอย่างมีประสิทธิภาพ ไปจนถึงออกแบบแนวทางการจัดการขยะที่เหมาะสมกับศักยภาพของพื้นที่ เตรียมความพร้อมสำหรับจัดกิจกรรมเก็บขยะที่มุ่งให้ความสำคัญกับการจัดการหลังเก็บ ลดปริมาณขยะกำจัดยังหลุมฝังกลบ มากกว่าการเปลี่ยนที่อยู่ของขยะจากหน้าหวดไปหลุมฝังกลบ รวมทั้งเสริมสร้างการประเมินและคำนวณคาร์บอนฟุตพริ้นท์จากการจัดการขยะ สนับสนุนการลดขยะ ลดโลกร้อน

เครือข่ายเกาะ ร่วมสร้างสิถิติโลก ปลูกกระแส วันมหาสมุทรโลกปี 2568

เครือข่ายเกาะยั่งยืนประเทศไทยและภาคีพันธมิตรเครือข่ายเกาะฯ รวมถึงภาคเอกชน ได้พร้อมเพียงประกาศชักชวนอาสาสมัครทั่วโลกเข้ามาร่วมกิจกรรมเก็บขยะทะเล เกาะ ชายหาด ป่าชายเลน และดำน้ำเก็บขยะในแนวปะการังแบบบูรณาการร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง "30+ Islands Clean-Up: So Cool Mission 2025" เนื่องในวันมหาสมุทรโลกปี 2568 เพื่อร่วมสร้างสถิติโลกในการเก็บขยะทะเล ส่งเสริมพฤติกรรมที่รับผิดชอบ ลดขยะ และลดการปล่อยคาร์บอน ขับเคลื่อนการท่องเที่ยวไทยสู่ความยั่งยืนต่อไปไปพร้อมกับงาน "สัมมนาวิชาการชาวเกาะเพื่อการท่องเที่ยวเกาะ ประเทศไทย ครั้งที่ 3" ภายใต้ธีมมหัศจรรย์เกาะ:ดำรงสิ่งที่หล่อเลี้ยงชีวิตเรา [The 3rd Thailand Sustainable Island Tourism Symposium 2025: Island Wonder: Sustain What Sustain Us] ในระหว่างวันที่ 8-11 มิถุนายน 2568

การเก็บขยะบนเกาะคือการลงมือเพื่อโลก ทุกชิ้นที่เราหยิบขึ้นจากพื้นดิน คือหนึ่งก้าวที่ช่วยปกป้องมหาสมุทร และในวันมหาสมุทรโลกนี้ ขอให้เราใช้โอกาสนี้เพื่อทบทวนสิ่งที่เราทำ และร่วมมือกันเพื่ออนาคตของท้องทะเลที่สะอาดและยั่งยืน