เรื่องที่คณะกรรมการการเลือกตั้งตอบข้อหารือผู้สมัคร ส.ส. และพรรคการเมือง๑. คำถาม บุคคลที่ต้องคำวินิจฉัยของคณะตุลาการรัฐธรรมนูญให้เพิกถอนสิทธิเลือกตั้งในคดียุบพรรคการเมืองจะสมัครเข้าเป็นสมาชิกพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึ่ง ที่ตั้งขึ้นแล้ว หรือตั้งขึ้นใหม่ โดยไม่มีตำแหน่งในการบริหารพรรคการเมืองได้หรือไม่คำตอบ ตามมาตรา ๑๙ ประกอบมาตรา ๘ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐ บัญญัติว่า ผู้ซึ่งจะเป็นสมาชิกพรรคการเมืองต้องไม่เป็นบุคคลผู้มีลักษณะต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งตามมาตรา ๑๐๐ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ดังนั้น บุคคลผู้ซึ่งอยู่ในระหว่างเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง จึงไม่สามารถเป็นสมาชิกพรรคการเมืองได้๒. คำถาม บุคคลผู้ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งดังกล่าวจะสามารถขึ้นเวทีร่วมปราศรัยหรือโฆษณาสนับสนุนการเลือกตั้งการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และอภิปรายแนวทางแก้ไขปัญหาของชาติในการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้ง ร่วมกับพรรคการเมืองจะสามารถกระทำได้หรือไม่คำตอบ ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐มาตรา ๙๗ บัญญัติว่า ในกรณีที่พรรคการเมืองต้องยุบไปเพราะเหตุตามมาตรา ๙๔ผู้ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งกรรมการบริหารของพรรคการเมืองที่ถูกยุบไป จะเป็นกรรมการบริหารพรรคการเมืองอีกไม่ได้ ดังนั้น หากบุคคลใดที่ไม่มีตำแหน่งเป็นกรรมการบริหารพรรคการเมืองหรือมีตำแหน่งที่เรียกชื่อเป็นอย่างอื่นในพรรคการเมือง ได้เข้าไปใช้อำนาจหน้าที่หรือกระทำการอันมีลักษณะเช่นเดียวกับกรรมการบริหารพรรคการเมือง ก็อาจถือได้ว่าเป็นการกระทำดังเช่นกรรมการบริหารพรรคการเมือง และในมาตรา ๑๗ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐ บัญญัติว่า ให้คณะกรรมการบริหารพรรคการเมืองดำเนินกิจการของพรรคการเมืองให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ กฎหมายนโยบายพรรคการเมือง และข้อบังคับพรรคการเมือง ซึ่งหากข้อบังคับพรรคการเมืองนั้นกำหนดให้การรณรงค์การหาเสียงเลือกตั้งเป็นอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการบริหารพรรคการเมืองด้วย ดังนั้น กรณีบุคคลซึ่งถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งทำการปราศรัยหาเสียงเลือกตั้งร่วมกับพรรคการเมืองบนเวทีปราศรัยหาเสียงของพรรคการเมืองดังกล่าว ก็อาจถือได้ว่าเป็นการกระทำดังเช่นกรรมการบริหารพรรคการเมืองตามมาตรา ๙๗ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐๓. คำถาม บุคคลผู้ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งดังกล่าวจะสามารถดำรงตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาในพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึ่ง หรือดำรงตำแหน่งอื่น ๆ ในองค์กรต่าง ๆ ของพรรคการเมือง เช่น เป็นสมาชิกสภายุทธศาสตร์ สมาชิกสถาบันอภิวัฒน์การเมือง สภาอาชีพ ซึ่งองค์กรเหล่านี้เป็นองค์กรที่ประกอบไปด้วยบุคลากรผู้ทรงคุณวุฒิ มีความรู้ ความสามารถ ซึ่งจะเป็นผู้ให้คำแนะนำทิศทางการเมือง แนวทาง นโยบาย ยุทธศาสตร์ ยุทธวิธีของพรรค หรือข้อแนะนำต่าง ๆ แก่คณะกรรมการบริหารพรรคการเมือง ได้หรือไม่ อย่างไรคำตอบ ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐มาตรา ๙๗ บัญญัติว่า ในกรณีที่พรรคการเมืองต้องยุบไปเพราะเหตุตามมาตรา ๙๔ผู้ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งกรรมการบริหารของพรรคการเมืองที่ถูกยุบไป จะเป็นกรรมการบริหารพรรคการเมืองอีกไม่ได้ ดังนั้น หากบุคคลใดที่ไม่มีตำแหน่งเป็นกรรมการบริหารพรรคการเมืองหรือมีตำแหน่งที่เรียกชื่อเป็นอย่างอื่นในพรรคการเมืองนั้น ได้เข้าไปใช้อำนาจหน้าที่หรือกระทำการอันมีลักษณะเช่นเดียวกับกรรมการบริหารพรรคการเมือง ก็อาจถือได้ว่าเป็นการกระทำดังเช่นกรรมการบริหารพรรคการเมือง และในมาตรา ๑๗ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐ บัญญัติว่า ให้คณะกรรมการบริหารพรรคการเมืองดำเนินกิจการของพรรคการเมืองให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ กฎหมายนโยบายพรรคการเมือง และข้อบังคับพรรคการเมือง ซึ่งหากข้อบังคับพรรคการเมืองนั้นกำหนดให้คณะกรรมการบริหารพรรคการเมืองมีอำนาจหน้าที่ในการอำนวยการต่าง ๆและกระทำการหรือสั่งการใด ๆ เพื่อให้การดำเนินงานของพรรคการเมืองเป็นไปด้วยความเรียบร้อย และเพื่อส่งเสริมความเจริญก้าวหน้าของพรรค ดังนั้น หากบุคคลซึ่งถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งดังกล่าวได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาในพรรคการเมืองหรือตำแหน่งต่าง ๆ ดังกล่าวข้างต้น โดยมีลักษณะเป็นการอำนวยการต่าง ๆ และกระทำการหรือสั่งการใด ๆ เพื่อให้การดำเนินงานของพรรคเป็นไปด้วยความเรียบร้อย และเพื่อส่งเสริมความเจริญก้าวหน้าของพรรค ก็อาจถือได้ว่าเป็นการกระทำดังเช่นกรรมการบริหารพรรคการเมือง ตามมาตรา ๙๗ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐๔. คำถาม บุคคลผู้ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งดังกล่าวจะสามารถถ่ายรูปคู่กับผู้สมัครรับเลือกตั้งของพรรคการเมืองใด พรรคการเมืองหนึ่ง และมีลายมือชื่อของบุคคลนั้น พร้อมตำแหน่งหรือผลงานในอดีตบนป้ายหรือเอกสารหาเสียงของพรรคการเมืองนั้น หรือปรากฏตัวและร่วมแสดงในภาพยนตร์รณรงค์หาเสียงของพรรคการเมืองที่ออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศน์ ได้หรือไม่ อย่างไรคำตอบ ตามระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยการหาเสียงข้อควรปฏิบัติและข้อห้ามมิให้ปฏิบัติในส่วนที่เกี่ยวกับการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และการดำเนินการใดๆ ของพรรคการเมือง ผู้สมัครรับเลือกตั้ง และผู้มีสิทธิเลือกตั้ง พ.ศ. ๒๕๕๐ข้อ ๔ (๔) กำหนดว่า ในการหาเสียงเลือกตั้งผู้สมัครหรือพรรคการเมือง แล้วแต่กรณีอาจดำเนินการจัดทำแผ่นป้ายโฆษณาหาเสียงเลือกตั้งโดยมีชื่อ รูปถ่าย หมายเลขประจำตัวผู้สมัคร รูปถ่ายที่เกี่ยวกับตัวผู้สมัคร ดังนั้น การที่บุคคลซึ่งอยู่ในระหว่างถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง ถ่ายรูปคู่กับผู้สมัครรับเลือกตั้งติดบนแผ่นป้ายหาเสียง โดยบุคคลนั้นมิได้เป็นผู้สมัครจึงไม่สอดคล้องกับข้อ ๔ (๔) ของระเบียบดังกล่าว และอาจทำให้ประชาชนเกิดความสับสนในการออกเสียงเลือกตั้ง จึงควรหลีกเลี่ยงการกระทำดังกล่าว๕. คำถาม บุคคลผู้ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งดังกล่าวจะสามารถเป็นตัวแทนของผู้สมัคร รับเลือกตั้งพรรคการเมืองใด พรรคการเมืองหนึ่ง ในการช่วยเหลือเกี่ยวกับการหาเสียงเลือกตั้งกับผู้สมัครของพรรคการเมืองนั้นซึ่งเป็นญาติพี่น้อง คู่สมรส ตลอดทั้งบุคคลอื่น ๆ หรือจัดพิมพ์แผ่นพับหาเสียงซึ่งมีข้อความทำนองว่า“ผมถูกตัดสิทธิทางการเมือง หากรักและสนับสนุนผมขอได้โปรดให้การสนับสนุนผู้สมัครหมายเลข .... พรรค ....” จะสามารถกระทำการได้หรือไม่คำตอบ ตามมาตรา ๑๗ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมืองพ.ศ. ๒๕๕๐ บัญญัติว่า ให้คณะกรรมการบริหารพรรคการเมืองดำเนินกิจการของพรรคการเมืองให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ กฎหมาย นโยบายพรรคการเมือง และข้อบังคับพรรคการเมือง ดังนั้น หากข้อบังคับพรรคการเมืองนั้นกำหนดให้การรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งเป็นอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการบริหารพรรคการเมืองด้วย การที่บุคคลผู้ซึ่งอยู่ในระหว่างถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งไปปราศรัยหาเสียงสนับสนุนผู้สมัครหรือพรรคการเมืองหรือพิมพ์แผ่นพับหาเสียง ข้อความทำนองว่า “ผมถูกตัดสิทธิทางการเมือง หากรักผมสนับสนุนผมขอได้โปรดให้การสนับสนุนผู้สมัครหมายเลข .... พรรค ....” หรือเป็นตัวแทนผู้สมัครในการช่วยหาเสียงเลือกตั้งหรือเป็นผู้อำนวยการเลือกตั้ง ก็อาจถือได้ว่าเป็นการกระทำดังเช่น กรรมการบริหารพรรคการเมือง ตามมาตรา ๙๗ แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๕๐๖. คำถาม บุคคลผู้ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งดังกล่าวจะมีขอบเขตในการที่จะดำเนินกิจกรรมทางการเมืองได้มากน้อยเพียงใดหรือไม่ อย่างไรคำตอบ ผู้ถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งจะดำเนินกิจกรรมการเมืองได้เพียงใดนั้น ในการพิจารณาเรื่องดังกล่าวต้องพิจารณาจากพฤติการณ์ของการกระทำและข้อเท็จจริงเป็นกรณี ๆ ไป*สำนักกฎหมายและคดี**๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๐