แนวทางการปรับปรุงและแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์เพื่อประชาชน

ความเห็นและข้อเสนอแนะ
เกี่ยวกับแนวทางการปรับปรุงและแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์เพื่อประชาชน
          1. ความเป็นมา
          คณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ได้ติดตาม  ศึกษากรณีปัญหาผลกระทบจากโทษทางอาญาในกฎหมายลิขสิทธิ์  ซึ่งกฎหมายที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน คือ พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537  ในพระราชบัญญัติดังกล่าว ได้กำหนดบทลงโทษทางอาญาแก่ผู้กระทำละเมิดต่อสิทธิของเจ้าของลิขสิทธิ์ไว้ค่อนข้างรุนแรง  เมื่อเทียบกับลักษณะของกฎหมาย ซึ่งมุ่งคุ้มครองสิทธิและทรัพย์สินในทางแพ่งของบุคคล  ทำให้มีการนำโทษทางอาญาในกฎหมายดังกล่าว  มาใช้เป็นเครื่องมือในการปราบปรามการละเมิดลิขสิทธิ์ เพราะสามารถสร้างความกดดันแก่ผู้ทำการละเมิดได้มากกว่าการฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายทางแพ่ง ในขณะที่นานาประเทศถือว่าการละเมิดต่อทรัพย์สินทางปัญญานั้นเป็นการละเมิดสิทธิในทางแพ่งเท่านั้น   ยกเว้นเฉพาะในกรณีการละเมิดที่เป็นการกระทำเชิงพาณิชย์ขนาดใหญ่เท่านั้น
          นอกจากนี้ กฎหมายลิขสิทธิ์ฉบับปัจจุบัน  ยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาข้อพิพาทเกี่ยวกับการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ที่ซ้ำซ้อนและไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภค  และผู้ประกอบการ ซึ่งใช้สินค้าอันมีลิขสิทธิ์ได้ เนื่องจากไม่มีกฎเกณฑ์ตามกฎหมายเกี่ยวกับระบบการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ การกำหนดวิธีการจัดเก็บ  ผู้จัดเก็บ ราคาค่าลิขสิทธิ์ที่ชัดเจน  เหมาะสม และเป็นธรรม  ตลอดจนยังไม่มีองค์กรกลางซึ่งจะดูแลการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์  กำหนดวิธีการ และอื่นๆ ดังที่ได้กล่าวข้างต้น
          2. การดำเนินการ
          สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ โดยคณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว  ได้เสนอความเห็น และข้อเสนอแนะต่อนายกรัฐมนตรี เมื่อวันที่  10 ตุลาคม พ.ศ. 2545  เรื่องผลกระทบต่อประชาชนจากโทษทางอาญา  กรณีศึกษากฎหมายลิขสิทธิ์และกลุ่มกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา โดยให้รัฐทบทวนนโยบายการบังคับใช้กฎหมายอาญาให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายของนานาประเทศ  อาทิเช่น กฎหมายลิขสิทธิ์  ซึ่งเป็นการกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างเอกชนก่อให้เกิดสิทธิและหน้าที่ในทางแพ่ง ถ้าจะต้องมีการกำหนดโทษทางอาญา รัฐควรคำนึงถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้น  และความเหมาะสมในการนำมาใช้ด้วย 
          ต่อมาคณะรัฐมนตรีได้พิจารณาและมีมติ เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2526  มอบหมายให้  สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาและคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศรับความคิดเห็น และข้อเสนอแนะของสภาที่ปรึกษาฯ ไปพิจารณาปรับปรุงและแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์ รวมทั้งให้กระทรวงพาณิชย์รับความคิดเห็นและข้อเสนอแนะไปพิจารณาดำเนินการเกี่ยวกับการแก้ปัญหาลิขสิทธิ์ต่อไป
          ด้วยเหตุผลดังกล่าวข้างต้น  คณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว สภาที่ปรึกษาฯ จึงได้จัดสัมมนาลิขสิทธิ์สัญจรในภูมิภาค  เพื่อรับฟังข้อคิดเห็นจากภาคประชาชน  กลุ่มแกนนำเครือข่ายภาคการบริการ และการท่องเที่ยวในส่วนภูมิภาค และผู้มีส่วนได้เสียอันเนื่องมาจากผลกระทบจากการบังคับใช้กฎหมายลิขสิทธิ์ (เช่น ร้านอาหาร  โรงแรม  ธุรกิจท่องเที่ยว ฯลฯ) รวมทั้งภาครัฐ เช่น กระทรวงพาณิชย์  และหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง (เช่น ตำรวจ  อัยการ  ศาล เป็นต้น)  ในวันศุกร์ที่ 12 มีนาคม พ.ศ.2547 ณ  โรงแรมสีมาธานี จังหวัดนครราชสีมา เพื่อจัดทำเป็นข้อเสนอแนะต่อสภาที่ปรึกษาฯ และคณะรัฐมนตรีต่อไป โดยผลจากการประชุมครั้งนั้นสรุปได้ว่า  ประชาชนยังได้รับผลกระทบจากปัญหาเกี่ยวกับลิขสิทธิ์อยู่เป็นจำนวนมาก อันเนื่องมาจากปัญหาในเรื่องการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ ซึ่งไม่มีการกำหนดกฎเกณฑ์ไว้ในกฎหมาย  และการคุกคามข่มขู่ โดยการใช้โทษทางอาญาในกฎหมายลิขสิทธิ์เป็นเครื่องมือในการแสวงหาผลประโยชน์ของเจ้าของลิขสิทธิ์และตัวแทนจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ ตลอดจนเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้องด้วย
          หลังจากนั้นได้มีการดำเนินการประชุมร่วมกันระหว่างสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา  และคณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศ  กับคณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว สภาที่ปรึกษาฯ   เพื่อติดตามความคืบหน้าเกี่ยวกับร่างพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. ... เมื่อวันที่ 28 เมษายน พ.ศ.2547 ซึ่งที่ประชุมมีความเห็นว่าร่างดังกล่าว ควรมีการปรับปรุงแก้ไขในหลายเรื่อง เช่น โทษทางอาญาในกฎหมายลิขสิทธิ์ การจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์  เป็นต้น
          ดังนั้น เพื่อเป็นการตรวจสอบและติดตามผลการแก้ไขปัญหาอันเกี่ยวกับเรื่องลิขสิทธิ์ ตามที่สภาที่ปรึกษาฯ ได้เสนอแนะแก่คณะรัฐมนตรีไปแล้ว ว่าสามารถแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนได้มากน้อยเพียงใด   และมีปัญหาเพิ่มเติมจากที่ผ่านมาอย่างไรบ้าง เพื่อจะนำไปสู่การปรับปรุงและแก้ไขกฎหมาย ดังกล่าวต่อไป  คณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว  สภาที่ปรึกษาฯ จึงได้จัดสัมมนาเรื่อง “แนวทางการปรับปรุงร่างกฎหมายลิขสิทธิ์ โดยการมีส่วนของประชาชน” ขึ้น ในวันที่ 19 สิงหาคม พ.ศ.2547  โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะรับฟังข้อเท็จจริงและปัญหาใหม่ที่เกิดขึ้น ตลอดจนการปรับปรุงและแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์จากมุมมองของภาคประชาชน นักวิชาการ นักกฎหมาย สมาชิกสภาที่ปรึกษาฯ เจ้าของลิขสิทธิ์ ตัวแทนธุรกิจ และประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากกฎหมายลิขสิทธิ์  เพื่อใช้ในการวิเคราะห์และจัดทำข้อเสนอแนะต่อสภาที่ปรึกษาฯ และคณะรัฐมนตรีต่อไป
          3. ปัญหา  ข้อเท็จจริงและบทวิเคราะห์
          ผลจากการวิเคราะห์ของสภาที่ปรึกษาฯ เห็นว่า ในปัจจุบันการบังคับใช้กฎหมายลิขสิทธิ์ ยังคงเป็นปัญหาที่รุนแรงและจำเป็นที่รัฐบาลต้องดำเนินการแก้ไขโดยรีบด่วน ดังนี้
             3.1   ปัญหาการใช้บทลงโทษทางอาญาที่เกินจำเป็น  ที่ผ่านมาจนถึงปัจจุบันประเทศไทยได้มีการ
นำโทษทางอาญามาใช้กับกฎหมายเศรษฐกิจเกือบทุกฉบับ รวมถึงกฎหมายลิขสิทธิ์ด้วย เพื่อให้เกิดผลการลงโทษ ได้อย่างรวดเร็ว   และเป็นการขู่ไม่ให้มีการกระทำความผิด  แต่ไม่ได้ศึกษาถึงผลกระทบของบทลงโทษกับลักษณะของความผิด  การใช้บทลงโทษทางอาญาโดยเกินจำเป็นอาจก่อให้เกิดผลเสียต่อรัฐและประชาชน เช่น ก่อให้เกิดการกระทำความผิดในขนาดที่ใหญ่ขึ้น เพื่อให้คุ้มต่อความเสี่ยงในการถูกลงโทษ และอาจส่งผลให้สุจริตชนที่ไม่มีเจตนากระทำความผิดถูกเจ้าของลิขสิทธิ์ หรือตัวแทน หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้อง ใช้กฎหมายอาญาเป็นเครื่องมือบีบบังคับมากเกินไปได้  และการจะคุ้มครองสิทธิ์ใดๆ ของประชาชนโดยกฎหมายอาญานั้น รัฐควรได้พิจารณาถึงสิทธิขั้นพื้นฐานหรือสิทธิสาธารณะที่มีผลกระทบต่อสังคมเป็นหลัก
             3.2   ปัญหาความไม่เหมาะสมในการกำหนดอัตราโทษทางอาญา เนื่องจากในปัจจุบันกฎหมายลิขสิทธิ์ไม่ได้กำหนดโทษทางอาญาฐานละเมิดลิขสิทธิ์ให้เหมาะสมกับความผิดในแต่ละลักษณะ เช่น การเปิดเพลง  ในร้านอาหารจากแผ่นซีดีโดยไม่ได้รับอนุญาตมีโทษเท่ากับโรงงานผลิตแผ่นซีดีละเมิดลิขสิทธิ์ เป็นต้น   ซึ่งเป็นการไม่เหมาะสม เนื่องจากขนาดของโทษรุนแรงกว่าขนาดของลักษณะในการกระทำความผิดซึ่งเป็นการไม่ชอบตามหลักกฎหมายทั่วไป
             3.3  ปัญหาการใช้โทษทางอาญาเป็นเครื่องมือในการใช้สิทธิ โดยมิชอบของเจ้าของลิขสิทธิ์  รวมทั้ง การคอร์รัปชันของตัวแทนจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้อง เช่น ในกฎหมายลิขสิทธิ์ได้บัญญัติให้ความผิดตามกฎหมายลิขสิทธิ์เป็นความผิดที่ยอมความได้ ทำให้มีการเรียกรับเงินจากผู้กระทำผิด เพื่อให้มีการยอมความในคดีความผิดเกี่ยวกับลิขสิทธิ์ เป็นต้น
             3.4  ปัญหาในการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์   ปัจจุบันประเทศไทยยังไม่มีระบบการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์  และความไม่ชัดเจนในการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ ก่อให้เกิดการใช้สิทธิ์ซ้ำซ้อนหรือการใช้สิทธิ์โดยมิชอบ   เนื่องจากกฎหมายลิขสิทธิ์ ฉบับปัจจุบันมิได้วางแนวทางและไม่มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการกำกับดูแลการบริหารการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ จึงทำให้การจัดเก็บเป็นไปอย่างไม่มีระบบ   และเจ้าของลิขสิทธิ์ในแต่ละรายสามารถกำหนดอัตราค่าลิขสิทธิ์ วิธีการและเงื่อนไขการจัดเก็บที่แตกต่างกันตามอำเภอใจตนเอง ทำให้ผู้ใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีลิขสิทธิ์  เช่น  ผู้ประกอบการร้านอาหาร  โรงแรม  สถานบันเทิง ที่ให้บริการคาราโอเกะได้รับความเดือดร้อนจากการจัดเก็บที่ซ้ำซ้อนและไม่เป็นธรรม
             3.5   ปัญหาเกี่ยวกับความไม่เหมาะสมของอายุการคุ้มครองลิขสิทธิ์  ในปัจจุบันอายุการคุ้มครองลิขสิทธิ์นั้นกำหนดอายุในการคุ้มครองยาวนานเกินไปไม่เหมาะสมกับการส่งเสริมการสร้างสรรค์งานใหม่   และลักษณะของงานที่คุ้มครอง  เช่น อายุของโปรแกรมคอมพิวเตอร์ไม่ควรมีอายุเกิน 5 ปี  เนื่องจากลักษณะของงานนั้นเป็นสิ่งที่สร้างสรรค์ใหม่ทดแทนกันอยู่ตลอดเวลา จึงไม่ควรกำหนดอายุให้ยาวนานเหมือนงานวรรณกรรมอื่นๆ
             3.6   ปัญหาความล้าหลังของกฎหมายลิขสิทธิ์  เนื่องจากกฎหมายลิขสิทธิ์ฉบับปัจจุบัน คือ  พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 มีผลบังคับใช้มาเป็นเวลานานนับสิบปีแล้ว  จึงไม่ทันต่อความเปลี่ยนแปลง อย่างรวดเร็วของสังคมและเศรษฐกิจของโลก รวมทั้งไม่สอดคล้องกับกฎเกณฑ์ระหว่างประเทศ  และสภาพสังคมไทยในปัจจุบัน  อาจทำให้กฎหมายนั้นไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอแก่การแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น
             3.7   ปัญหาการขาดความรู้และความเข้าใจโดยถูกต้องเกี่ยวกับกฎหมายลิขสิทธิ์ของผู้บังคับใช้กฎหมายและประชาชน เนื่องจากปัจจุบันประชาชน  รวมทั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้กฎหมายลิขสิทธิ์  เช่น  ตำรวจ อัยการ ฯลฯ ยังไม่มีความเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมายลิขสิทธิ์เพียงพอ   ก่อให้เกิดการกระทำความผิดโดยไม่รู้ว่าเป็นความผิด  หรือการแอบอ้างนำกฎหมายลิขสิทธิ์ไปใช้ข่มขู่รีดไถประชาชนโดยอาศัยโทษทางอาญาที่มีอยู่ในกฎหมายและการ ปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบหรือไม่ถูกต้องตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย
          4. ความเห็นและข้อเสนอแนะ
          สภาที่ปรึกษาฯ ได้พิจารณาแล้ว มีความเห็นและข้อเสนอแนะเพื่อให้รัฐบาลพิจารณาดำเนินการปรับปรุงแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์และการบังคับใช้กฎหมายเพื่อประชาชน ดังต่อไปนี้
             4.1   การใช้บทลงโทษทางอาญาในกฎหมายลิขสิทธิ์ ควรใช้เฉพาะกรณีที่จำเป็นเท่านั้น  กล่าวคือ  การบัญญัติบทลงโทษทางอาญาของกฎหมายลิขสิทธิ์จะต้องมีวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่ชัดเจน  ที่ผ่านมารัฐบาลไทย ได้มีนโยบายคุ้มครองลิขสิทธิ์โดยมุ่งเน้นการใช้มาตราการทางอาญาเป็นกลไกสำคัญมาตลอด  ซึ่งในกฎหมายลิขสิทธิ์ ของไทย กำหนดโทษทางอาญาไว้ถึง 9 มาตรา คือ มาตรา 69 ถึงมาตรา 77 ส่วนความผิดทางแพ่งมีมาตรา 64 เพียงมาตราเดียว จึงเห็นว่าควรมีการกำหนดโทษทางอาญาเฉพาะที่จำเป็นเท่านั้น  โดยใช้ในกรณีที่การเยียวยาทางแพ่ง ไม่เกิดผลและไม่เป็นธรรมต่อเจ้าของลิขสิทธิ์ โดยเฉพาะการละเมิดลิขสิทธิ์ในเชิงพาณิชย์ขนาดใหญ่  นอกจากนั้น ควรเป็นเรื่องการเยียวยาทางแพ่งเท่านั้น เพราะการละเมิดลิขสิทธิ์นั้น จะกระทบเฉพาะผลประโยชน์ของเจ้าของสิทธิ์เท่านั้น ไม่กระทบผลประโยชน์ของประชาชนและผู้บริโภคโดยตรง
             4.2   รัฐควรกำหนดอัตราโทษทางอาญาให้เหมาะสมกับลักษณะของการกระทำความผิด เพื่อให้เกิดความชัดเจนของขอบเขตในการบังคับใช้กฎหมาย   และทุกฝ่ายสามารถยอมรับและปฏิบัติได้  หากจะมีการบัญญัติโทษทางอาญาก็ต้องกำหนดบทลงโทษ โดยจัดระดับและประเภทของการละเมิดอย่างละเอียดและเหมาะสมกับลักษณะของการกระทำความผิดด้วย เช่น ความผิดฐานละเมิดลิขสิทธิ์เพื่อการค้า ควรมีบทลงโทษผู้ละเมิดลิขสิทธิ์ขนาดใหญ่ในอัตราโทษที่สูงกว่าผู้ละเมิดลิขสิทธิ์เพื่อการค้าขนาดรองลงมา  และควรยกเว้นโทษทางอาญาแก่รายย่อย รวมทั้งแยกประเภทของการละเมิดโดยการจำหน่ายกับการเผยแพร่ต่อสาธารณชนออกจากกัน เป็นต้น
             4.3   เพื่อการแก้ไขปัญหาการใช้โทษทางอาญาเป็นเครื่องมือในการใช้สิทธิโดยมิชอบของเจ้าของลิขสิทธิ์ รวมทั้งการคอร์รัปชันของตัวแทนจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์  หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้อง  ควรกำหนดโทษจำคุก เฉพาะการละเมิดลิขสิทธิ์ในเชิงพาณิชย์ขนาดใหญ่เท่านั้น  นอกจากนั้น ควรมีเพียงโทษปรับหรือการเรียกค่าเสียหายในทางแพ่ง  และไม่ควรแก้ไขบทบัญญัติของกฎหมาย ซึ่งเดิมได้กำหนดให้ความผิดตามกฎหมายลิขสิทธิ์ซึ่งเป็นความผิด อันยอมความได้ให้กลายเป็นความผิดซึ่งยอมความไม่ได้ (ความผิดต่อรัฐ) ตามที่ปรากฏในร่างกฎหมายฉบับปัจจุบัน   เนื่องจากตามหลักกฎหมายทั่วไป  ความผิดเกี่ยวกับการละเมิดทางแพ่ง เช่น  ในกรณีกฎหมายลิขสิทธิ์การละเมิดลิขสิทธิ์เป็นความผิดต่อส่วนตัว  และกระทบต่อผลประโยชน์ของเจ้าของลิขสิทธิ์เท่านั้น  ไม่กระทบต่อผู้บริโภค จึงไม่ควรบัญญัติให้เป็นความผิดต่อรัฐ  อันเป็นภาระของรัฐในการดำเนินคดีตามกฎหมาย  และในทางปฏิบัตินั้น การพิสูจน์การเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์เป็นเรื่องที่ยากต่อการดำเนินคดีอาญาให้เป็นไปโดยชอบตามหลักกฎหมายอาญา ดังนั้น รัฐควรหามาตรการเสริมการบังคับใช้กฎหมาย  ให้มีประสิทธิภาพและไม่เกิดช่องว่างในการใช้สิทธิโดยมิชอบดังกล่าว แทนการแก้ไขบทบัญญัติให้เป็นความผิดที่ยอมความไม่ได้
             4.4   รัฐควรสร้างระบบการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์  และจัดตั้งคณะกรรมการกลางทำหน้าที่กำหนดหลักเกณฑ์  วิธีการและเงื่อนไขในการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ (ซึ่งอาจจะเป็นคณะกรรมการลิขสิทธิ์ในปัจจุบัน) รวมทั้งจัดตั้งองค์กรกลางเพื่อทำหน้าที่ในการดูแลการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ เพื่อให้มีระบบการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ที่เหมาะสม เป็นธรรม และสามารถแก้ไขปัญหาลิขสิทธิ์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันได้อย่างทันเหตุการณ์ ซึ่งจะทำให้มีความเป็นสากลเช่นเดียวกันกับต่างประเทศ โดยเพิ่มบทบัญญัติเกี่ยวกับระบบ  คณะกรรมการกลาง  และองค์กรกลางดังกล่าวไว้ในกฎหมายลิขสิทธิ์  รวมทั้งให้ผู้ที่เกี่ยวข้องและมีส่วนได้เสียมีโอกาสเข้าร่วมแสดงความเห็นในการแก้ไขกฎหมายดังกล่าวด้วย
             4.5   ควรกำหนดอายุในการคุ้มครองให้เหมาะสมกับลักษณะของงานที่คุ้มครองแต่ละประเภท  และเป็นการส่งเสริมการสร้างสรรค์งานใหม่ เช่น อายุของโปรแกรมคอมพิวเตอร์ควรมีอายุไม่เกิน 5 ปี  เป็นต้น
             4.6   ควรมีการทบทวนกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจ  ซึ่งรวมถึงกฎหมายลิขสิทธิ์อย่างสม่ำเสมอ  เป็นระยะๆ เพื่อให้กฎหมายนั้นทันต่อความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของสังคมและเศรษฐกิจของโลก รวมทั้งควรมีการทบทวนและปรับปรุงให้สอดคล้องกับกฎเกณฑ์ระหว่างประเทศและเหมาะสมกับสภาพสังคมไทยในขณะนั้นโดยบัญญัติถึงระยะเวลาในการสิ้นสุดการบังคับใช้กฎหมายไว้ในบทบัญญัติของกฎหมายเช่น การกำหนดไว้ในพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.... ว่า “พระราชบัญญัติฉบับนี้มีผลบังคับใช้เป็นเวลา ... ปี  นับแต่วันที่พระราชบัญญัติ  นี้มีผลบังคับใช้” เป็นต้น  เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถเตรียมพร้อมล่วงหน้าสำหรับการปรับปรุงและแก้ไขบทบัญญัติได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
             4.7   เสนอให้รัฐบาลประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนรับทราบถึงสิทธิตามกฎหมาย พร้อมทั้งโทษทางอาญา   และสภาพบังคับของกฎหมาย  เนื่องจากประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่มีความเข้าใจ หรือเข้าใจไม่ถูกต้องเกี่ยวกับบทบัญญัติ ในกฎหมายลิขสิทธิ์  จึงทำให้มีการแอบอ้างนำกฎหมายลิขสิทธิ์ไปใช้ข่มขู่รีดไถประชาชน ซึ่งมีความเกรงกลัวต่อโทษทางอาญาหรือการอ้างสิทธิในการจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์  โดยบุคคลที่ไม่มีสิทธิหรือใช้สิทธิโดยไม่สุจริตต่อประชาชน ซึ่งต้องการปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎหมาย  แต่ไม่รู้ว่าต้องปฏิบัติอย่างไร จนได้รับความเดือดร้อนจากการข่มขู่รีดไถในการกระทำความผิด โดยมิได้มีเจตนาทุจริต  หรือถูกจัดเก็บค่าสิทธิ์ซ้ำซ้อนและไม่เป็นธรรม  ดังนั้น ในการปรับปรุงและแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์ รัฐบาลควรมุ่งเน้นการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนผู้ซึ่งต้องรับผลกระทบของการใช้กฎหมายนั้นๆ ได้รับทราบ และควรหากลไกให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นในร่างกฎหมายก่อนที่จะมีการพิจารณาและประกาศใช้
          นอกจากนั้น ควรจัดให้มีการฝึกอบรม เพื่อให้ความรู้เกี่ยวกับกฎหมายลิขสิทธิ์แก่เจ้าหน้าที่ของรัฐ ในหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้กฎหมายลิขสิทธิ์  เพื่อสร้างความเข้าใจและปฏิบัติหน้าที่โดยถูกต้อง  ตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย รวมทั้งเจ้าของลิขสิทธิ์หรือตัวแทนควรแจ้งสิทธิตามกฎหมาย พร้อมทั้งโทษทางอาญา  และสภาพบังคับของกฎหมายในกรณีละเมิดลิขสิทธิ์ให้ชัดเจนในผลิตภัณฑ์อันมีลิขสิทธิ์ของตนที่ออกจำหน่ายแก่ประชาชนด้วย
          ที่มา: สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ          
          www.nesac.or.th, โทร.02-612-9222 ต่อ 118, 119 โทรสาร.02-612-6918-9