1. สหรัฐอเมริกาเป็นตลาดนำเข้าสำคัญอันดับ 1 ของโลก ในช่วงม.ค.-ต.ค.47 มีมูลค่าการนำเข้า รวม 1,208,135.590 เหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 15.972. แหล่งผลิตสำคัญที่สหรัฐอเมริกานำเข้าในปี 2547 (ม.ค.-ต.ค.) ได้แก่ - แคนาดา ร้อยละ 17.58 มูลค่า 212,393.891 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 15.06 - จีน ร้อยละ 13.21 มูลค่า 159,570.354 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 27.57 - เม็กซิโก ร้อยละ 10.71 มูลค่า 129,332.639 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 12.51 - ญี่ปุ่น ร้อยละ 8.84 มูลค่า 106,743.338 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 9.36 ส่วนการนำเข้าจากไทยอยู่อันดับที่ 16 สัดส่วนร้อยละ 1.18 มูลค่า 14,286.975 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 14.293. อัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา รายงานของ Economist Intelligence Unit หรือ EIU ซึ่งเป็นสำนักงานประเมินแนวโน้มเศรษฐกิจ ชื่อดังของอังกฤษ เผยว่าเศรษฐกิจโลก ปีหน้าไม่ค่อยสดใสนัก โดยภาพรวม อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจจะชะลอตัวลงจากร้อยละ 4.1 ในปีนี้ ไปอยู่ที่ร้อยละ 3.2 แต่เมื่อมองเป็นรายประเทศเศรษฐกิจจีน ยังคงนำโด่ง ขณะที่การขยายตัวของเศรษฐกิจสหรัฐจะชะลอตัวลงร้อยละ 3.1 เป็นเพราะผลกระทบจากราคา น้ำมันแพงและแนวโน้มอัตราดอกเบี้ยสูงขึ้น4. สหรัฐอเมริกาเป็นตลาดส่งออกสำคัญอันดับหนึ่งของไทย โดยมีสัดส่วนการส่งออกไปตลาดนี้ (ม.ค.-ต.ค 2547) ร้อยละ 15.95 มีมูลค่า 12,828.09 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นร้อยละ 15.89 5. การค้าระหว่างประเทศไทย-สหรัฐฯมูลค่า : ล้านเหรียญสหรัฐ 2545 2546 2546 2547 อัตราการขยายตัว (ร้อยละ) 2545 2546 2547 (ม.ค.- ต.ค.) (ม.ค.- ต.ค.) (ม.ค.- ต.ค.) มูลค่าการค้า 19,656.45 20,688.79 16,732.98 18,851.09 -3.45 5.25 12.66 สินค้าออก 13,509.42 13,596.19 11,269.84 12,828.09 2.35 0.64 13.83 สินค้าเข้า 6,147.03 7,092.60 5,463.14 6,023.00 -14.14 15.38 10.25 ดุลการค้า 7,362.39 6,503.59 5,806.69 6,805.09 21.89 -11.66 17.19 6. สินค้าไทยส่งออกไปสหรัฐอเมริกา (ม.ค.-ต.ค. 2547) 25 อันดับแรกมีสัดส่วนรวมกันร้อยละ 77.41 ของมูลค่าการส่งออกโดยรวมไปตลาดนี้ สินค้าสำคัญที่มูลค่าการส่งออกเพิ่มขึ้นเกินกว่าร้อยละ ร้อยละ 100 มี 1 รายการ สินค้าสำคัญที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นเกินกว่าร้อยละ 80 มี 2 รายการ และสินค้าที่มีมูลค่าลดลงเกินกว่าร้อยละ 15 มี 2 รายการ7. สถิติการส่งออกสินค้าไทยไปสหรัฐที่มีมูลค่าการเปลี่ยนแปลงสูง ตลาด อันดับที่ มูลค่า : ล้านเหรียญสหรัฐ มูลค่าเปลี่ยนแปลง %เปลี่ยนแปลง ร้อยละ 2546 ร้อยละ 2547 ม.ค.-ต.ค.46 ม.ค.-ต.ค.47 ม.ค.-ต.ค. . ม.ค.-ต.ค. 1. สินค้าที่มีมูลค่าการส่งออกไปสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นสูงมากกว่าร้อยละ 100 มี 1 รายการ (1) ส่วนประกอบอากาศยานและอุปกรณ์การบิน 9 116.99 314.05 197.06 168.44 1.56 2.45 2. สินค้าที่มีมูลค่าการส่งออกไปสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นสูงมากกว่าร้อยละ 80 มี 2 รายการ (1) เครื่องใช้ไฟฟ้าและส่วนประกอบอื่นๆ 10 155.37 287.01 131.64 84.72 1.53 2.24 (2) เหล็ก เหล็กกล้าและผลิตภัณฑ์ 15 139.35 263.18 123.83 88.85 1.18 2.05 3. สินค้าที่มีมูลค่าการส่งออกไปสหรัฐฯ ลดลงมากกว่าร้อยละ 15 มี 2 รายการ (1) กุ้งสดแช่เย็น แช่แข็ง 11 390.54 280.60 -109.94 -28.15 3.31 2.19 (2) หม้อแปลงไฟฟ้าและส่วนประกอบ 22 175.95 146.31 -29.64 -16.84 1.54 1.14 จากสถิติการส่งออกดังกล่าวมีข้อสังเกต ดังนี้ ส่วนประกอบอากาศยานและอุปกรณ์การบิน (HS.8803) Parts of Balloons, Pirigibles, Gliders, Airplanes, Other Aircraft, Spacecraft And Spacecraft Launch -ไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับที่ 7 ของโลก รองจาก สหรัฐฯ ฝรั่งเศส เยอรมนี แคนาดา -สหรัฐฯ นำเข้าจากไทยเป็นอันดับที่ 37 มูลค่า 1.404 ล้านเหรียญสหรัฐ มีสัดส่วนร้อยละ 0.04 เพิ่มขึ้นร้อยละ 48.65 ด้านการนำเข้าจากตลาดโลกของสหรัฐฯ มูลค่า 3,867.899ล้านเหรียญสหรัฐ เพิ่มขึ้นร้อยละ 6.26 นำเข้าจาก แคนาดา ญี่ปุ่น อังกฤษ ฝรั่งเศส เป็นหลัก (ม.ค.-ต.ค. 2547) เครื่องใช้ไฟฟ้าและส่วนประกอบ (HS.8529) Part For Television, Radio And Radar Apparatus -ไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับที่ 16 ของโลก รองจาก จีน ญี่ปุ่น ฮ่องกง เกาหลีใต้ สหรัฐฯ -สหรัฐฯ นำเข้าจากไทยเป็นอันดับที่ 10 มูลค่า 119.183 ล้านเหรียญสหรัฐ มีสัดส่วนร้อยละ 2.33 เพิ่มขึ้นร้อยละ 89.71 ด้านการนำเข้าจากตลาดโลกของสหรัฐฯ มูลค่า 5,113.499 ล้านเหรียญสหรัฐ เพิ่มขึ้นร้อยละ 53.86 นำเข้าจาก เม็กซิโก จีน ญี่ปุ่น แคนาดา เป็นหลัก (ม.ค.-ต.ค. 2547) เหล็ก เหล็กกล้า และผลิตภัณฑ์ (HS. 7214) Bar, Rod, H Rolld, I/ Nas -ไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับที่ 39 ของโลก รองจาก ตุรกี ยูเครน อิตาลี จีน -สหรัฐฯ นำเข้าจากไทยเป็นอันดับที่ 22 มูลค่า 4.664 ล้านเหรียญสหรัฐ มีสัดส่วนร้อยละ 0.40 เพิ่มขึ้นร้อยละ 19,379 ด้านการนำเข้าจากตลาดโลกของสหรัฐฯ มูลค่า 1,017.447 ล้านเหรียญสหรัฐ เพิ่มขึ้นร้อยละ 145.36 นำเข้าจาก ตุรกี แคนาดา เม็กซิโก ญี่ปุ่น เป็นหลัก (ม.ค-ต.ค. 2547) กุ้งสดแช่เย็น แช่แข็ง (HS. 0306.13) SHRIMPS AND PRAWNS, INCLUDING IN SHELL, COOKED BY STEAMING OR BY BOILING IN WATER, FROZEN -ไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับที่ 1 ของโลกรองลงมาคือ จีน อินโดนีเซีย อินเดีย แคนาดา -สหรัฐฯ นำเข้าจากไทยเป็นอันดับที่ 1 มูลค่า 311.913 ล้านเหรียญสหรัฐ มีสัดส่วนร้อยละ 14.19 ลดลงร้อยละ 29.96 ด้านการนำเข้าจากตลาดโลกของสหรัฐฯ มูลค่า 2,198.654 ล้านเหรียญสหรัฐ ลดลงร้อยละ 10.69 นำเข้าจาก ไทย อินเดีย เวียดนาม อินโดนีเซีย เป็นหลัก (ม.ค.-ต.ค. 2547) หม้อแปลงไฟฟ้าและส่วนประกอบ (HS. 8504) ELECTRICAL TRANSFORMERS, STATIC CONVERTERS OR INDUCTORS -ไทยเป็นผู้ส่งออกอันดับที่ 13 ของโลก รองจาก จีน ฮ่องกง เยอรมนี สหรัฐฯ ญี่ปุ่น -สหรัฐฯ นำเข้าจากไทยเป็นอันดับที่ 8 มูลค่า 167.258 ล้านเหรียญสหรัฐ มีสัดส่วนร้อยละ 2.75 ลดลงร้อยละ 7.84 ด้านการนำเข้าจากตลาดโลกของสหรัฐฯ มูลค่า 6,092.716 ล้านเหรียญสหรัฐ เพิ่มขึ้นร้อยละ 15.54 นำเข้าจาก จีน เม็กซิโก แคนาดา ญี่ปุ่น เป็นหลัก (ม.ค.-ต.ค. 2547)8. ข้อมูลเพิ่มเติมและข้อคิดเห็นเกี่ยวกับการค้าระหว่างไทย-สหรัฐฯ หลังจากที่ประธานาธิบดีจอร์จ ดับเบิลยู บุช ได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดีสหรัฐฯ สมัยที่ 2 ติดต่อกันจากเสียงส่วนใหญ่ของคนอเมริกัน โดยจะเข้ารับตำแหน่งอย่างเป็นทางการในวันที่ 20 มกราคม 2548 โดยประธานาธิบดีจอร์จ บุช ยังคงยืนยันนโยบายสนับสนุนการเปิดเสรีการค้า โดยเฉพาะการเจรจาจัดทำเขตการค้าเสรี (Free Trade Area : FTA) กับประเทศคู่ค้าต่างๆ เนื่องจากเห็นว่าการเจรจาการค้าในเวที WTO ยังคงล่าช้าและไม่คล่องตัว โดยสหรัฐฯ ได้เจรจาการค้าเสรีแบบ ทวิภาคีกับหลายประเทศและบรรลุข้อตกลง FTA เรียบร้อยแล้วกับบางประเทศ ได้แก่ ออสเตรเลีย สิงคโปร์ ชิลี มอร็อคโค บาร์เรน จอร์แดน อิสราเอล ปานามา เป็นต้น และอยู่ระหว่างการเจรจา FTA กับ ไต้หวัน เกาหลีใต้ มาเลเซีย และไทย สำหรับการเจรจาการค้าเสรีกับประเทศไทย ประเด็นสำคัญที่คาดว่าจะทำให้การเจรจายืดเยื้อคือ “ทรัพย์สินทางปัญญา” เนื่องจากงานลิขสิทธิและสิทธิบัตรโดยเฉพาะสิทธิบัตรยา สามารถสร้างรายได้ให้แก่สหรัฐฯ มหาศาล ในฐานะที่ไทยเป็นประเทศสมาชิกองค์การค้าโลก (WTO) และเป็นสมาชิกข้อตกลงการค้าด้านทรัพย์สินทางปัญญา (TRIPs) ซึ่งในการประชุม WTO ที่เมืองโดฮา ประเทศกาตาร์ (พ.ย. 2544) ประเทศสมาชิกได้มีข้อตกลงให้ประเทศที่กำลังพัฒนาที่ประสบปัญหาการเข้าถึงยารักษาโรคร้ายแรงยาก สามารถนำมาตรการบังคับใช้สิทธิ์ (compulsory licensing หรือ CL) มาใช้ได้ โดยรัฐบาลสามารถอนุญาตให้บุคคลที่ 3 ที่ไม่ใช่ผู้ทรงสิทธิทำการผลิตหรือนำเข้าผลิตภัณฑ์ที่ได้สิทธิบัตรยามาโดยไม่ถือว่าเป็นการละเมิด ภายใต้เงื่อนไขว่าคนที่ใช้ผลประโยชน์จะต้องจ่ายค่าตอบแทนให้กับผู้ทรงสิทธิ สหรัฐฯ ในฐานะเจ้าของสิทธิบัตรยาไม่พอใจในข้อตกลงดังกล่าว จึงพยายามทำความตกลงกับประเทศต่างๆ ในระดับทวิภาคีเพื่อให้ยอมรับข้อตกลงการคุ้มครองสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญาของคนชาติสหรัฐฯ ในระดับที่สูงกว่ามาตรฐานขั้นต่ำของข้อตกลงว่าด้วยสิทธิทางปัญญาที่เกี่ยวกับการค้า หรือที่เรียกว่า ทริปส์ผนวก (trade-related aspects of intellectual property rights หรือ TRIPs Plus) นอกจากนี้สหรัฐฯ ยังมีนโยบายห้ามคู่เจรจา FTA ใช้สิทธิ international exhausion ซึ่งหมายถึงหากประเทศคู่เจรจากับสหรัฐฯ ที่ผลิตยาภายใต้ CL แล้วจะขายยาได้เฉพาะภายในประเทศเท่านั้น ไม่สามารถส่งออกนอกประเทศได้ เช่นประเทศอินเดียที่เป็นหนึ่งในคู่เจรจา FTA และได้รับสิทธิบัตรในการผลิตยาจากสหรัฐฯ แต่อินเดียก็ไม่สามารถผลิตยาดังกล่าวส่งออกได้ ทำให้ไทยไม่สามารถนำเข้ายาจากอินเดียหรือประเทศอื่นที่ผลิตยาภายใต้ CL ของสหรัฐฯ ได้ จะส่งผลให้ไทยไม่สามารถพึ่งพายาที่ผลิตนอกสหรัฐฯ ซึ่งมีราคาถูกได้ จะเกิดผลกระทบกับคนไทยทั้งประเทศได้เพราะต้องนำเข้ายาที่มีราคาสูงจากสหรัฐฯ ดังนั้นในการเจรจาไทยจะต้องแสดงจุดยืนเรื่องสิทธิการเข้าถึงยาของประชาชนเป็นเรื่องสำคัญ นอกจากนี้ยังควรเสนอให้สหรัฐฯ รวมมือกับไทยในการปราบปรามปัญหาโจรสลัดชีวภาพ (biopirate) และควรให้สหรัฐฯ เข้าเป็นภาคีอนุสัญญาความหลากหลายทางชีวภาพ นอกจากนี้ไทยควรเรียกร้องให้สหรัฐฯ คุ้มครองชื่อ native animals และ plant นอกจากนี้สหรัฐฯ ได้พยายามสร้างกฎหมายต่างๆ เพื่อควบคุมการเข้าถึงเทคโนโลยีดิจิทัล โดยไม่คำนึงถึงการใช้เพื่อการศึกษาหรือการใช้ส่วนตัว ซึ่งในการเจรจาไทยควรเสนอให้มีข้อยกเว้นสำหรับการใช้ ส่วนตัว เพื่อการศึกษา วิจัย และการใช้ในห้องสมุดประเด็นวิเคราะห์ การเจรจาการค้าเสรีเอฟทีเอกับสหรัฐฯ เป็นสิ่งสำคัญ ซึ่งผู้ส่งออก ผู้ประกอบการต่างๆจะต้องปรับตัวให้ทันกับการแข่งขันที่รุนแรงมากขึ้น ในขณะเดียวกันรัฐบาลก็จะต้องเตรียมพร้อมและรอบคอบในการเจรจากับสหรัฐฯ เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของประเทศ ให้ได้รับความเป็นธรรมจากมาตรการที่มิใช่ภาษี (Non Tarriff Barier) ที่มา: http://www.depthai.go.th -ดท-