นายลักษณ์ วจนานวัช ผู้จัดการธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.) เปิดเผยว่า การดำเนินโครงการประกันรายได้เกษตรกรปีการผลิต 2552/53 ในรอบที่ 2 ซึ่งประกันเฉพาะเกษตรกรผู้ปลูกข้าว มีเกษตรกรขึ้นทะเบียนเข้าร่วมโครงการกว่า 600,000 ราย สูงกว่าเป้าหมายที่สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรได้กำหนดไว้ที่ 480,000 ราย จากจำนวนตัวเลขเกษตรกรที่ขึ้นทะเบียนดังกล่าวได้มีเกษตรกรที่ผ่านการทำประชาคมแล้วจำนวน 339,074 ราย ซึ่งหลักเกณฑ์ก่อนทำสัญญากับ ธ.ก.ส. เกษตรกรผู้ผ่านการทำประชาคมจะต้องได้รับใบรับรองจากกรมส่งเสริมการเกษตรว่าเป็นเกษตรกรผู้ปลูกข้าวจริง จำนวนทั้งหมดกี่ไร่ แล้วจึงนำใบรับรองนั้นมาจัดทำสัญญาเพื่อใช้สิทธิในโครงการประกันรายได้กับ ธ.ก.ส. ต่อไป
ทั้งนี้หลักเกณฑ์ดังกล่าวทำให้เกษตรกรที่ยังไม่ได้รับใบรับรองไม่สามารถมาติดต่อทำสัญญากับ ธ.ก.ส.ได้ จึงเป็นเหตุให้เกิดความล่าช้าในขั้นตอนของการทำสัญญาอาจทำให้เกษตรกรเสียโอกาสได้
ดังนั้น เพื่อแก้ไขปัญหาในเรื่องดังกล่าว ธ.ก.ส.ได้จัดทำหนังสือชี้แจงสาขาทั่วประเทศ ให้สามารถดำเนินการจัดทำสัญญาให้กับเกษตรกรที่ผ่านการทำประชาคมไปก่อน เมื่อเกษตรกรได้ใบรับรองแล้วจึงนำมาแนบภายหลัง ซึ่งจะทำให้การจัดทำสัญญาทำได้รวดเร็วทันต่อความต้องการของเกษตรกรยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ ในส่วนของการใช้สิทธิ ซึ่งกำหนดให้เกษตรกรเป็นผู้เลือกช่วงเวลาเอง ทางรัฐบาลได้ยืดหยุ่นแนวทางการใช้สิทธิถึง 3 ทางเลือก คือ 1. ทำสัญญาประกันรายได้แล้วเกษตรกรสามารถเลือกกำหนดวันใช้สิทธิได้ทันที 2. ทำสัญญาประกันรายได้แล้วเกษตรกรมากำหนดขอใช้สิทธิในภายหลัง 3. เกษตรกรกำหนดวันใช้สิทธิแล้วแต่ประสงค์จะเปลี่ยนใหม่ให้มาแจ้งเปลี่ยนได้ก่อนถึงกำหนดวันที่ใช้สิทธิเดิม 3 วัน และจากการที่ราคาข้าวเปลือกในตลาดมีความผันผวนขึ้นลงอย่างรวดเร็ว
ดังนั้น เพื่อให้เกณฑ์กลางอ้างอิงสอดคล้องกับภาวะตลาด รัฐบาลจึงกำหนดให้มีการประกาศเกณฑ์กลางอ้างอิงทุกวันจันทร์ของเดือนรวมเดือนละ 4 ครั้ง จากเดิมทุกวันที่ 1 และวันที่ 16 ของเดือน รวมเดือนละ 2 ครั้ง เพื่อให้เกษตรกรสามารถเลือกใช้สิทธิช่วงเวลาที่ต้องการได้มากยิ่งขึ้น
สำหรับผลการดำเนินงานโครงการประกันภัยรายได้เกษตรกรปีการผลิต 2552/53 รอบที่ 1 จนถึงขณะนี้ว่ามีเกษตรกรที่ขึ้นทะเบียนเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 4,561,942 ราย แต่ผ่านเกณฑ์การทำประชาคม จำนวน 4,247,218 ราย ซึ่งในจำนวนนี้ ธ.ก.ส.ได้ดำเนินการจัดทำสัญญาไปทั้งสิ้น 4,096,608 ราย โดยมีเกษตรกรที่ไม่มาทำสัญญาจำนวน 147,222 ราย
อย่างไรก็ตาม ในการดำเนินงานตามเงื่อนไขโครงการมีเกษตรกรที่ได้รับประโยชน์จากการใช้สิทธิจำนวน 3,610,653 ราย จำนวนเงินชดเชยส่วนต่างที่เกษตรกรได้รับ 34,094 ล้านบาท แยกเป็นเกษตรกรผู้ปลูกข้าว จำนวน 3,003,643 ราย จำนวนเงินชดเชยส่วนต่าง 26,970 ล้านบาท เกษตรกรผู้ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ จำนวน 369,130 ราย จำนวนเงินชดเชย 5,493 ล้านบาท เกษตรกรผู้ปลูกมันสำปะหลัง จำนวน 237,880 ราย จำนวนเงินชดเชย 1,631 ล้านบาท
ผู้จัดการ ธ.ก.ส. กล่าวต่อไปว่า เนื่องจากโครงการประกันรายได้เป็นเรื่องใหม่ การดำเนินงานในช่วงแรกจึงอาจมีปัญหาในขั้นตอนการดำเนินงานอยู่บ้าง เช่น เมื่อมีการขึ้นทะเบียนมีการทำประชาคมแล้ว จึงได้ส่งรายชื่อเกษตรกรมาให้ ธ.ก.ส.จัดทำสัญญา พอทำไปแล้วได้มีการเปลี่ยนแปลงในเรื่องรายชื่อและพื้นที่ทำกิน จึงต้องมาปรับสัญญากันใหม่ทำให้เกษตรกรบางรายได้รับเงินชดเชยส่วนต่างล่าช้า รวมทั้งความไม่เข้าใจในเรื่องการใช้สิทธิ เช่น เลือกใช้สิทธิในช่วงเวลาหนึ่ง แต่ทำไมได้รับเงินชดเชยส่วนต่างไม่เท่ากับอีกช่วงเวลาหนึ่ง ตัวอย่างรัฐบาลประกาศเกณฑ์กลางอ้างอิงซึ่งเป็นราคาที่กำหนดมาจากราคารับซื้อข้าวเปลือกเจ้าโดยเฉลี่ยของตลาด ณ 1 ธันวาคม 2552 ที่ 9,000 บาท/ตัน
ดังนั้น เกษตรกรได้รับเงินชดเชย 1,000 บาท/ตัน พอถึงวันที่ 16 ธันวาคม 2552 เกณฑ์กลางอ้างอิงประกาศที่ 8,000 บาท/ตัน ทำให้เกษตรกรที่เลือกใช้สิทธิในช่วงนี้ได้รับเงินชดเชยส่วนต่าง 2,000 บาท เป็นต้น
นายลักษณ์ กล่าวอีกว่า จากผลสำรวจและความคิดเห็นของเกษตรกรต่อโครงการประกันรายได้เทียบกับโครงการรับจำนำผลผลิตเฉพาะเกษตรกรผู้ปลูกข้าวพบว่า เกษตรกรมีความพึงพอใจและเห็นว่าโครงการประกันราคาดีกว่าร้อยละ 72.3 และบางส่วนเห็นว่าโครงการรับจำนำดีกว่า ร้อยละ 17.2 ที่เหลือ ร้อยละ 10.5 ไม่มีความเห็นเนื่องจากไม่เคยเข้าร่วมโครงการรับจำนำจึงไม่สามารถเปรียบเทียบได้
อย่างไรก็ตาม ในส่วนของโครงการประกันรายได้เกษตรกรมีเกษตรกรได้รับประโยชน์ถึง 4,099,021 ราย โดยรัฐบาลใช้งบประมาณเพื่อจ่ายเป็นเงินชดเชยและการดำเนินงานเพียง 33,449 ล้านบาท เทียบกับโครงการรับจำนำที่มีเกษตรกรได้รับประโยชน์เพียง 882,530 ราย แต่รัฐบาลใช้งบในการดำเนินงานทั้งการรับจำนำ การเก็บรักษา การสีแปร การขนส่ง เป็นต้น เป็นจำนวนเงินถึง 108,706 ล้านบาท