โฮเวิร์ด ลุตนิก รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯ เปิดเผยเมื่อวานนี้ (15 ก.ค.) ว่า การที่รัฐบาลเตรียมอนุญาตให้อินวิเดีย (Nvidia) กลับมาจำหน่ายชิปปัญญาประดิษฐ์ (AI) รุ่น H20 ให้กับจีนอีกครั้งนั้น เป็นส่วนหนึ่งของการเจรจา "แร่หายาก" กับรัฐบาลปักกิ่ง เพื่อให้จีนกลับมาส่งออกแร่ดังกล่าวซึ่งเป็นวัตถุดิบสำคัญในอุตสาหกรรมเทคโนโลยีขั้นสูงให้แก่สหรัฐฯ
ความเคลื่อนไหวนี้เกิดขึ้นไม่กี่วันหลังจากที่เจนเซน หวง ซีอีโอของอินวิเดีย ได้เข้าพบประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ แห่งสหรัฐฯ
"เราบรรจุเรื่องนี้ (การขายชิป) เข้าไปในดีลการค้าที่เกี่ยวกับแม่เหล็กแล้ว" ลุตนิกกล่าวอย่างไรก็ตาม การตัดสินใจดังกล่าวได้จุดกระแสวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักในสภาคองเกรส โดยสมาชิกสภาจากทั้งสองพรรคต่างออกมาตั้งคำถามถึงความเหมาะสมและความมั่นคงของชาติ
ราชา กฤษณมูรติ สส. พรรคเดโมแครต กล่าวในแถลงการณ์ว่า "นี่ไม่เพียงแต่จะเป็นการส่งมอบเทคโนโลยีที่ล้ำสมัยที่สุดของเราให้แก่ชาติปรปักษ์ แต่ยังขัดแย้งอย่างร้ายแรงกับจุดยืนที่รัฐบาลเคยประกาศไว้ก่อนหน้านี้ในเรื่องการควบคุมการส่งออกไปยังจีน"
ขณะที่จอห์น โมลีนาร์ ประธานคณะกรรมาธิการคัดเลือกพิเศษว่าด้วยเรื่องจีนของสภาผู้แทนราษฎรจากพรรครีพับลิกัน ระบุว่าจะขอคำชี้แจงจากกระทรวงพาณิชย์โดยด่วน พร้อมเตือนว่า "ชิป H20 ทรงพลังมาก และจากการตรวจสอบของเราทั้งสองพรรคพบว่า มันมีบทบาทสำคัญที่ทำให้บริษัท AI ของจีนอย่างดีปซีค (DeepSeek) เติบโตขึ้นมาได้ สหรัฐฯ ต้องรักษาความเป็นผู้นำและป้องกันไม่ให้เทคโนโลยี AI ขั้นสูงตกไปอยู่ในมือของพรรคคอมมิวนิสต์จีน"
ก่อนหน้านี้ ในเดือนเม.ย. สหรัฐฯ เพิ่งบังคับใช้มาตรการจำกัดการส่งออกเพื่อป้องกันไม่ให้ชิป AI ที่ล้ำสมัยที่สุดตกไปถึงมือจีน แต่ล่าสุด อินวิเดียได้ออกแถลงการณ์เมื่อวันจันทร์ (14 ก.ค.) ว่ากำลังยื่นขอใบอนุญาตเพื่อกลับไปขายชิป H20 (ซึ่งเป็นรุ่นที่ปรับลดคุณสมบัติเพื่อให้สอดคล้องกับกฎระเบียบการส่งออก) และได้รับการยืนยันจากรัฐบาลสหรัฐฯ ว่าจะได้รับการอนุมัติในไม่ช้า โดยข่าวดังกล่าวส่งผลให้ราคาหุ้นอินวิเดีย ซึ่งเป็นบริษัทที่มีมูลค่าสูงที่สุดในโลก ปิดตลาดปรับตัวขึ้น 4%
เจนเซน หวง ซีอีโอของอินวิเดีย ซึ่งอยู่ระหว่างการเยือนกรุงปักกิ่ง ให้เหตุผลว่า หากอินวิเดียไม่สามารถจำหน่ายสินค้าในตลาดจีนได้ ก็อาจสูญเสียตำแหน่งผู้นำให้กับคู่แข่งอย่างหัวเว่ย (Huawei) ที่กำลังรุกตลาดด้วยชิปที่ผลิตในประเทศ
อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า หากจีนได้ชิป H20 ไปถึงหนึ่งล้านชิ้น ก็อาจทำให้ช่องว่างทางเทคโนโลยีแคบลงอย่างมีนัยสำคัญ หรือกระทั่งแซงหน้าความเป็นผู้นำด้าน AI ของสหรัฐฯ ไปเลยก็ได้
ด้านโฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีนกล่าวถึงประเด็นนี้ว่า "จีนคัดค้านการนำประเด็นทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการค้า มาใช้เป็นเครื่องมือทางการเมือง หรือใช้เป็นอาวุธเพื่อปิดล้อมและกดขี่จีน"
ทั้งนี้ จีนได้ระงับการส่งออกแร่หายาก ซึ่งเป็นกลุ่มโลหะ 17 ชนิดที่ใช้ในการผลิตสินค้าหลากหลายตั้งแต่โทรศัพท์มือถือไปจนถึงอาวุธและรถยนต์ไฟฟ้า มาตั้งแต่เดือนมี.ค. หลังเกิดข้อพิพาททางการค้ากับปธน.ทรัมป์
ขณะเดียวกัน บริษัทคู่แข่งอย่างเอเอ็มดี (AMD) ก็เปิดเผยว่า กระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯ จะทบทวนคำขอใบอนุญาตเพื่อส่งออกชิป AI รุ่น MI308 ไปยังประเทศจีนเช่นกัน และมีแผนจะกลับมาส่งออกทันทีที่ได้รับอนุมัติ ส่งผลให้ราคาหุ้นของ AMD พุ่งขึ้น 7% ในการซื้อขายวันอังคาร