เมื่อวันพฤหัสบดี (18 ก.ย.) ผู้พิพากษาศาลรัฐบาลกลางสหรัฐฯ สั่งให้รัฐบาลของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ระงับการส่งตัวเด็กผู้อพยพชาวกัวเตมาลาที่เดินทางมาโดยลำพังกลับประเทศ โดยคำสั่งนี้จะคุ้มครองเด็กที่คดียังไม่สิ้นสุด และจะมีผลบังคับใช้ระหว่างการพิจารณาคดี
ผู้พิพากษาทิโมธี เคลลี ซึ่งทรัมป์เป็นผู้แต่งตั้งและประจำอยู่ที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ได้ยืนตามคำสั่งศาลเดิมที่ให้ระงับนโยบายนี้ พร้อมวิจารณ์รัฐบาลอย่างหนักที่กล่าวอ้างโดยไม่มีหลักฐานว่า ผู้ปกครองของเด็กเป็นฝ่ายต้องการให้ส่งตัวลูกกลับ
เหตุการณ์นี้สืบเนื่องจากเมื่อช่วงเช้ามืดวันที่ 31 ส.ค. ที่รัฐบาลทรัมป์พยายามส่งตัวเยาวชนชาวกัวเตมาลา 76 คนที่ถูกควบคุมตัวอยู่ออกจากประเทศอย่างกะทันหัน จนนำไปสู่การยื่นฟ้องและไต่สวนฉุกเฉิน ซึ่งส่งผลให้ศาลมีคำสั่งระงับแผนดังกล่าวไว้ชั่วคราว
ในช่วงแรก ทนายความกระทรวงยุติธรรมอ้างว่าผู้ปกครองเป็นผู้ร้องขอให้ส่งตัวเด็กกลับ แต่ต่อมาได้ถอนคำกล่าวอ้างดังกล่าว หลังจากสำนักข่าวรอยเตอร์เผยแพร่รายงานภายในของอัยการสูงสุดกัวเตมาลา ซึ่งชี้ว่าทางการไม่สามารถติดต่อผู้ปกครองส่วนใหญ่ของเด็กชาวกัวเตมาลาราว 600 คนได้ และในกลุ่มที่ติดต่อได้ หลายคนก็ไม่ต้องการให้ส่งตัวลูกกลับ
ในคำวินิจฉัยความยาว 43 หน้า ผู้พิพากษาเคลลีระบุว่าคำชี้แจงของรัฐบาลทรัมป์ "พังครืนไม่เป็นท่าเหมือนปราสาททราย" เมื่อพิจารณาจากรายงานของรัฐบาลกัวเตมาลา
"ศาลไม่พบหลักฐานใด ๆ ที่บ่งชี้ว่าผู้ปกครองของเด็กเหล่านี้ต้องการให้ส่งตัวลูกกลับ" เคลลีระบุในคำวินิจฉัยผู้พิพากษาเคลลีจึงมีคำสั่งห้ามการส่งตัวเด็กชาวกัวเตมาลาที่เดินทางมาลำพังกลับประเทศอย่างเร่งด่วน ตราบใดที่เด็กยังไม่ได้รับคำสั่งเนรเทศขั้นสุดท้าย หรือไม่ได้รับอนุญาตให้ออกนอกประเทศจากอัยการสูงสุด และคดียังคงดำเนินอยู่
ผู้พิพากษาระบุในคำตัดสินว่า เจ้าหน้าที่ปลุกเด็ก ๆ และนำตัวออกจากเตียงกลางดึกอย่างไม่ทันตั้งตัว แล้วพาไปที่สนามบิน บางรายถูกนำขึ้นเครื่องบินไปแล้ว สร้างความสับสนและหวาดกลัวให้แก่พวกเขาอย่างมาก
ผู้พิพากษาเคลลียังอ้างอิงหลักฐานในคดีที่ระบุว่า ที่ศูนย์พักพิงแห่งหนึ่งในเมืองแมคอัลเลน รัฐเท็กซัส มีเด็กหญิงคนหนึ่งหวาดกลัวจนอาเจียน
ด้านทริเซีย แมคลาฟลิน โฆษกกระทรวงความมั่นคงแห่งมาตุภูมิสหรัฐฯ กล่าวว่า คำตัดสินนี้จะขัดขวางไม่ให้เด็กได้กลับไปอยู่กับพ่อแม่
"ตอนนี้เด็ก ๆ จะต้องไปอยู่ในศูนย์พักพิง" แมคลาฟลินกล่าว พร้อมระบุว่าคำตัดสินนี้ "น่าอดสูและไร้ศีลธรรม"
ตามกฎหมายกลางของสหรัฐฯ เด็กผู้อพยพที่เดินทางถึงชายแดนโดยไม่มีผู้ปกครอง จะถูกจัดเป็นผู้เยาว์ที่เดินทางโดยลำพัง และต้องถูกส่งตัวไปศูนย์พักพิงของรัฐบาล จนกว่าจะสามารถส่งไปอยู่กับญาติหรือครอบครัวอุปถัมภ์ได้