มหาวิทยาลัยหลายแห่งในจีนกำลังพากันยกเลิกหลักสูตรภาษาอังกฤษและภาษาต่างประเทศ เพราะปัญญาประดิษฐ์ (AI) เข้ามาเปลี่ยนโฉมอุตสาหกรรมการแปลและล่าม ทำให้บัณฑิตที่เรียนจบเอกภาษาหางานยากขึ้น
สื่อจีนรายงานว่า มหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศจีน (USTC) กลายเป็นสถาบันชั้นนำแห่งแรกของจีนที่ยกเลิกสาขาวิชาเอกภาษาอังกฤษไปเมื่อปี 2566 และในช่วงปี 2561-2565 นั้น มีสถาบันถึง 109 แห่งที่ยกเลิกสาขาวิชาเอกภาษาต่างประเทศไปแล้ว 28 สาขา ทั้งภาษาอังกฤษ ญี่ปุ่น และเกาหลี
วิกฤตนี้ถือเป็นการพลิกผันครั้งใหญ่จากยุคทองของผู้เรียนสายภาษา โดยการเรียนภาษาเริ่มได้รับความนิยมหลังจีนเข้าเป็นสมาชิกองค์การการค้าโลก (WTO) เมื่อปี 2544 ซึ่งเป็นช่วงที่มหาวิทยาลัยที่เปิดสอนหลักสูตรภาษาต่างประเทศเพิ่มขึ้นถึง 200% และอัตราการจ้างงานสูงเกิน 90% โดยเมื่อปี 2548 นั้น ผู้ที่เรียนจบเอกภาษาอังกฤษมีเงินเดือนเริ่มต้นสูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศถึง 15%
ทว่าปัจจุบัน เครื่องมือแปลภาษา AI สามารถแปลได้อย่างแม่นยำถึง 95% ด้วยต้นทุนเพียง 1% เมื่อเทียบกับการจ้างคน และกวาดส่วนแบ่งในตลาดการแปลทั่วไปไปแล้วถึง 40% ขณะที่อัตราการจ้างงานของบัณฑิตสาขาภาษาลดลงเหลือ 76.8% ในปี 2566 ซึ่งต่ำกว่าค่าเฉลี่ยระดับปริญญาตรีของประเทศเกือบ 6% และมีเพียง 52% เท่านั้นที่ได้งานที่เกี่ยวข้องกับสาขาที่เรียนมา
ด้านนักวิชาการเห็นพ้องต้องกันว่า ทางออกของปัญหานี้คือการมีทักษะหลากหลายสาขาวิชา โดยนักวิชาการมองว่า วิกฤตนี้เกิดจากการผลิตบัณฑิตจำนวนมากแต่เน้นทักษะภาษาล้วน ๆ ทั้งที่ตลาดทุกวันนี้ต้องการบุคลากรที่มีความรู้หลายแขนงประกอบกัน
นอกจากนี้ นักวิชาการยังเสนอให้สร้างทักษะภาษาอังกฤษควบคู่ไปกับทักษะอื่น ๆ เช่น กฎหมายระหว่างประเทศ วิทยาการข้อมูล หรือเรียนภาษาอื่น ๆ เพิ่มเติมนอกเหนือจากภาษาอังกฤษไปด้วย เช่น ภาษารัสเซียหรืออาหรับ ซึ่งเป็นภาษาที่กำลังเป็นที่ต้องการ
ทั้งนี้ นักวิชาการเชื่อว่า AI จะเข้ามาปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำงานในสายภาษา ไม่ได้เข้ามาแทนที่กันไปเลย โดย AI เลียนแบบความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ไม่ได้เต็มร้อย โดยเฉพาะในเรื่องของการสื่อสารที่ต้องอาศัยความละเอียดอ่อน หรือการปรับให้เข้ากับวัฒนธรรมต่าง ๆ
นอกจากนี้ AI จะเข้ามาทำงานแปลทั่ว ๆ ไปที่ไม่ได้ซับซ้อนมากนัก แต่ขณะเดียวกันก็จะสร้างบทบาทใหม่ ๆ ขึ้นมา เช่น ผู้ฝึก AI หรือ ผู้ช่วยปรับบริบททางวัฒนธรรม โดย AI จะบีบให้มนุษย์ต้องพัฒนาตัวเอง และสร้างผู้เชี่ยวชาญที่ใช้ AI เป็น และที่สำคัญคือเข้าใจมนุษย์ได้ดีกว่า AI