ประเทศเม็กซิโกได้เริ่มการก่อสร้างวางระบบรางรถไฟเมื่อปี ค.ศ. 1837 เส้นทางรถไฟสายที่ใหญ่ที่สุดของเม็กซิโก ได้แก่ Ferrocarriles Nacionales Mexicanos - FNM ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1909 เป็นองค์กรของรัฐบาล และมีการให้สัมปทานแก่ธุรกิจเอกชนเพื่อการบริหารต่อในหลายช่วงเส้นทางและการบริการต่างๆ ในปี ค.ศ. 1992 มีผู้โดยสารที่เดินทางโดยรถไฟระหว่างเมืองเพียงร้อยละ 2 ของผู้โดยสารทั่วประเทศจำนวน 15 ล้านคน โดยผู้ที่เดินทางโดยรถไฟใช้ตู้ผู้โดยสารจำนวน 800 ตู้ ต่อมาในปี ค.ศ. 1993 องค์กรรถไฟของเม็กซิโกได้แปรสภาพส่วนบริการผู้โดยสารให้ภาคเอกชนรับดำเนินการทั้งหมด ในปี ค.ศ.1994 รางรถไฟทั่วประเทศมีระยะเส้นทางเท่ากับ 20,425 กิโลเมตร
FNM เป็นองค์กรที่ครอบครองและบริหารเส้นทางรถไฟประมาณร้อยละ 70 ของเม็กซิโกทั้งหมด และรับขนส่งบรรทุกสินค้าประมาณร้อยละ 80 ของสินค้าที่ขนถ่ายทางรถไฟ องค์กรรถไฟอื่นๆ รองลงมาซึ่งเป็นของรัฐเช่นกัน ได้แก่ Pacific Rail ซึ่งมีเส้นทางรถไฟเชื่อมระหว่างเมือง Nogales และ Guadalajara สายสำคัญๆ อื่นๆ ได้แก่ เส้นทางจากเมือง Chihuahua ไปยังฝั่งแปซิฟิก เส้นทางจากรัฐ Sonora ไปยังรัฐ Baja California และสายตะวันออกเฉียงใต้ของ United Railroads
มีเส้นทางรถไฟที่ข้ามชายแดนสหรัฐ-เม็กซิโกที่เชื่อมโยงระหว่างเมืองชายแดนต่าง ๆ ในฝั่งเม็กซิโกกับเมืองต่าง ๆ ในสหรัฐฯ ได้แก่ Ciudad Juarez, Laredo, Piedras Negras, Reynosa, Matamoros, Nogales, Naco และ Agua Prieta และในชายแดนตอนใต้ มีเส้นทางรถไฟที่วิ่งเข้าสู่ประเทศกัวเตมาลา ที่เชื่อมเข้ากับระบบรถไฟข้างประเทศในหมู่ประเทศในอเมริกากลาง
การบริหารระบบรถไฟของเม็กซิโกโดย FNM ขาดประสิทธิภาพอย่างร้ายแรงมาเป็นเวลาหลายปี โดยใน ค.ศ. 1991 สภาพของหัวเครื่องจักรที่สามารถใช้ได้ตลอดทั้งปี มีเพียงร้อยละ 68 ที่สามารถใช้การได้ และการบริการขนถ่ายสินค้าออกจากท่ารถไฟเป็นบริการที่ล่าช้ามาก โดยมีการส่งสินค้าตามกำหนดได้เพียงร้อย 20 ของสัญญาขนถ่าย จนเป็นเหตุให้ผู้รับบริการขนถ่ายสินค้าหันไปใช้การขนถ่ายโดยรถบรรทุกตามเส้นทางถนนแทน
ในปี ค.ศ. 1992 FNM มีหัวเครื่องจักรแบบดีเซลทั้งหมด 1,575 เครื่อง ตู้ขนบรรทุกสิ้นค้า 42,240 ตู้ และมีรถบรรทุกสินค้าทางรางรถไฟที่เอกชนเป็นเจ้าของประมาณ 60,000 ตู้ ในปีเดียวกันนั้น FNM ได้ขนบรรทุกสินค้าทั้งหมด 49 ล้านตัน หรือประมาณร้อยละ 12 ของการบรรทุกสินค้าทั้งหมด
ความล้มเหลวในการบริหาร FNM เป็นเหตุให้รัฐบาลเม็กซิโกเริ่มกระบวนการแปรสภาพการรถไฟฯ ขายส่วนธุรกิจต่าง ๆ ให้แก่ภาคเอกชนตั้งแต่ปี คศ. 2006 เพื่อปลดภาระหนี้ (liquidation) ปัจจุบันยังคงอยู่ระหว่างการขายส่วนบริการต่าง ๆ ออกไปอยู่
ในปี ค.ศ. 1996 บริษัท Kansas City Southern (KCS) ได้ร่วมลงทุนกับบริษัท Transportacion Maritima Mexicana (TMM) พัฒนาสัมปทานสาย Northeast Railroad ที่ข้ามชายแดนสหรัฐฯที่เมือง Laredo เชื่อมท่าเรือ Lazaro Cardenas ฝั่งแปซิฟิก กับเมือง Monterrey และกรุงเม็กซิโกซิตี้
ในปี ค.ศ. 1998 กลุ่ม Grupo Mexico ซึ่งเป็นกลุ่มธุรกิจที่สำคัญของเม็กซิ โกทีมีการลงทุนด้านเหมืองแร่เป็นสำคัญ ได้ร่วมลงทุนกับ Union Pacific Railroad โดยใช้ชื่อธุรกิจ Ferrocarril Mexicano (Ferromex) พัฒนาสัมปทานสาย Northwest Railroad ที่เชื่อมเส้นทางรถไฟระหว่างเมืองชายแดนสหรัฐฯ หลายแห่งกับท่าเรือ Manzanillo ฝั่งแปซิฟิกกับเมือง Guadalajara ถึงกรุงเม็กซิโกซิตี้
ในปี ค.ศ. 2000 บริษัท Ferrosur เป็นผู้พัฒนาสัมปทานรถไฟสายใต้ระหว่างกรุงเม็กซิโกซิตีกับท่าเรือ Veracruz ฝั่งอ่าวเม็กซิโก แต่ต่อมาในปี ค.ศ. 2005 Ferrosur ได้พยายามขายสัมปทานสายดังกล่าวให้แก่ Ferromex แต่ได้รับการคัดค้านจากกลุ่ม KCSM
บริษัท Ferrocarril y Terminal del Valle de Maxico (Ferrovalle) เป็นผู้บริหารสัมปทานสายรถไฟขนส่งสินค้าสำคัญสามสายในเขตรอบเมืองเม็กซิโกซิตี้ ได้ก่อตั้งเมื่อปี คศ. 1998 โดยการแยกทรัพย์สินของ FNM มีผู้ถือหุ้นสามองค์กร ได้แก่ Ferromex, Ferrosur และ KCSM ระยะเส้นทางรวมประมาณ 844 กิโลเมตร มีการขนถ่ายรถตู้คอนเทเนอร์ประมาณ 2,400 คันต่อวัน
รถไฟสาย Linea Coahuila Durango (LFCD) มีเส้นทางรถไฟขนถ่ายสินค้าระยะทางประมาณ 1371กิโลเมตร ที่เชื่อมโยงระหว่างรัฐ Coahuila, Durango, Chihuahua และ Zacatecas
รถไฟสาย Carrizo Gorge de Mexico (Carrizo Gorge Railway subsidiary) มีการขนถ่ายผู้โดยสารข้ามชายแดนสหรัฐ-เม็กซิโก ที่เชื่อมโยงกับระบบรถไฟของเมือง San Diego โดยมีต้นทางฝั่งเม็กซิโกที่เมือง Tijuanaและส่งผู้โดยสารเข้าระบบสหรัฐฯ ที่เมือง Plaster City รัฐ California
รถไฟสาย Ferrocarril Transistmico เป็นเส้นทางที่วิ่งระหว่างรัฐ Veracruz และรัฐ Oaxaca
และรถไฟสาย Ferrocarriles Peninsulares del Noroeste (Carrizo Gorge Railway) ที่วิ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- สาย Ferrocarril Suburbano de la Zona Metropolitana de Mexico ซึ่งเป็นเส้นทางรถไฟโดยสารที่วิ่งออกไปนอกเมือง ระยะทาง 27 กิโลเมตร จากสถานี Buena Vista ในกรุงเม็กซิโกไปยังชานเมืองทางเหนือ สิ้นสุดเส้นทางที่เมือง Cuautitlan
- สาย Chihuahua al Pac?fico เป็นรถไฟท่องเที่ยวเพื่อชมผา Copper Canyon ในทางเหนือของเม็กซิโก เป็นชเส้นทางระยะ 673 กิโลเมตร ซึ่งใช้ระยะเวลาการเดินทางประมาณ 16 ชั่วโมง ผ่านอุโมง 86 แห่ง และข้ามสะพานรถไฟ 37 แห่ง มีจุดพักระหว่างทาง 15 แห่ง มีต้นทางทีเมืองชายฝั่งแปซิฟิก Los Mochis รัฐ Sinaloa ไปยังเมือง Chihuahua รัฐ Chihuahua
- และสาย Tequila Express เป็นรถไฟสายท่องเที่ยวไปยังเมือง Guadalajara เพื่อชมการทำเหล้า tequila สุดสายที่โรงกลั่นเหล้าที่เมือง Amatitan
สคต. ณ กรุงเม็กซิโก
ที่มา: http://www.depthai.go.th